اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و دوگانه انگاری جوهری- وصفی فلسفه ذهن
کارشناسی ارشد
چکیده
رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و دوگانه انگاری جوهری و وصفی فلسفه ذهن موضوع نوشتار حاضر است كه از چهار فصل تشکیل شده است. در فصل اول پس از بررسی سیر تاریخی بحث و تبیین مفاهیم، مبانی هر یك از سه دیدگاه به صورت اجمال ، بیان شده و مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم به بررسی رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا اختصاص دارد. در این فصل نخست به خود رابطه نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا پرداخته و سپس نظر او درباره رابطه نفس و بدن در افعال و احوال بررسی شده است. ملاصدرا بر مبنای حدوث جسمانی نفس و حركت جوهری آن،رابطه خود نفس و بدن را اتحادی دانسته و بر همین اساس نیز انسان را حقیقتی ذو مراتب معرفی میكند. به اعتقاد ملاصدرا، تاثیر متقابل نفس و بدن نیز ریشه در همین رابطه اتحادی آن دو دارد. زیرا ك طبق رابطه اتحادی، این دو جوهر از هم جدا نیستند بلكه هر كدام جنبهای از یك حقیقت واحد، یعنی انسان، به حساب میآیند. بنابر این هرگونه حادثهای كه در یكی از این دو اتفاق بیافتد به دیگری نیز سرایت كرده و آن را متاثر میكند. فصل سوم به بررسی رابطه نفس و بدن از دیدگاه دو گانه انگاری جوهری و وصفی اختصاص یافته است. در این خصوص اولین دیدگاه از دكارت میباشد که قائل به تاثیر و تاثر متقابل نفس و بدن است. پیروان او از جمله مالبرانش و لایب نیتس ، با نفی علیت در میان مخلوقات به مخالفت با دكارت برخاسته وخود دیدگاه دیگری ارائه داده اند. مالبرانش اصالت موقعی و لایب نیتس اصالت توازی را برگزیده است. هر یک از این سه دیدگاه با مشکلات اساسی مواجه است و در این فصل به آنها پرداخته شده است. سوین برن ، فیلسوف معاصر، با یک روش کلامی ، تلاش کرده است که مشکل دو گانه انگاری جوهری را حل کند اما به نظر میرسد که این دیدگاه نیز به اندازه دیدگاههای قبلی از حل این مشکل عاجز مانده است. به نظر میرسد که مشکل اصلی دوگانه انگاران جوهری در این است که نفس را از اول موجودی کاملاً روحانی میپندارند که به جنین انسان تعلق میگیرد؛ بر خلاف ملا صدرا که نفس را حدوثاً جسمانی میداندو معتقد است که نفس محصول جسم بوده و از طریق تکامل جسم بوجود میآید. به همین خاطر، او به شکل معقولی رابطه نفس و بدن را به تصویر میکشد. بخش دومِ فصل سوم دیدگاه دوگانه انگاری وصفی را بررسی میكند. شبه پدیدار گرایی، یگانه انگاری غیر قانون مند و طبیعت گرایی زیست شناختی دیدگاههای مختلف دو گانه انگاری وصفی است كه در این بخش مورد نقد و بررسی قرار میگیرند. ادعای مشترك این دیدگاه ها آن است ك انسان صرفا موجودی جسمانی است ك غیر از ویژگیهای فیزیكی دارای ویژگیهای ذهنی نیز میباشد. در فصل چهارم هر یك از این دیدگاهها با دیدگاه ملاصدرا تطبیق و مقایسه شده و بر اساس مبانی او مورد نقد و انتقاد قرار گرفته اند. واژگان کلیدی: نفس ، بدن ، دوگانه انگاری جوهری ، دوگانه انگاری وصفی.
دانش آموخته
استاد راهنما
علیرضا قائمی نیا
رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سردبیر فصلنامه ذهن
استاد مشاور
حسن معلمی
استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام