چکیده

این پژوهش نتیجه بررسی های اولیه در زمینه «جنسیت و روح از منظر حكمت متعالیه» می باشد و مشتمل بر چهار فصل است. منظور از جنسیت در اینجا توانمندی ها رفتارها، بینش ها و گرایش های متفاوت زنان و مردان است كه تجربه و علم آنها را اثبات كرده است و منظور از روح، همان نفس ناطقه انسانی است كه انسان را از سایر حیوانات متمایز می كند. در این پژوهش ارتباط دو مقوله جنسیت و روح مورد بررسی قرار گرفته؛ یعنی اینكه آیا زن و مرد علاوه بر جسم در روح نیز تفاوت دارند؟ برای پاسخ به این پرسش به صورت اثباتی دو راه حل وجود دارد: 1- بر اساس مبانی حكمت متعالیه، نفس انسانی فاعل و علت همه افعال است و حتی افعال نباتی را هم نفس انسانی انجام می دهد. از سوی دیگر، بنا بر اصل سنخیت میان علت و معلول، از علت معین فقط معلول معین صادر می شود و معلول معین فقط از علت معین صحت صدور دارد و لذا اگر ما در رفتارها و گرایش ها و بینش های زنان و مردان تفاوت می بینیم، می-توانیم منشأ این تفاوت ها را نفس آنها بدانیم، چرا كه نفس انسانی فاعل همه این افعال است و نتیجه بگیریم كه زن و مرد از جهت روح و نفس با یكدیگر متفاوتند. 2- با توجه به مسأله رابطه جوهر و عرض كه رابطه عینیت خارجی است و اینكه اختلاف اعراض نشانه اختلاف جواهر است و با توجه به مسأله حركت جوهری و شمول آن نسبت به نفس انسان و اینكه انسان نوع واحد نیست بلكه جنسی است كه تحت آن انواع قرار دارند، می توان گفت زن و مرد دو نوع از انسان هستند؛ یعنی انسان جنس است و مذكر و مؤنث، نه به معنای مادی و بدنی، بلكه به معنای همان خصوصیاتی كه هر كدام دارند، دو نوع هستند و در نتیجه از جهت روح با یكدیگر متفاوتند.

دانش آموخته

• فاطمه نادری پاریزی

استاد راهنما

• محمدتقی سبحانی

  عضو هیات‌ علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی رئیس قطب تعمیق ایمان و باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی

استاد مشاور

• محمدتقی کرمی قهی

  عضو هیات علمی و دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی