چکیده

از مهم ترین چالش های انسان معاصر در عرصه ی اندیشه و عمل، معضلات اجتماعی و سیاسی است و قرآن کریم به عنوان کتاب جامع هدایت بشری، علاوه بر مسائل اعتقادی و احکام فردی به مسائل حقوقی، اجتماعی و سیاسی نیز اهتمام ویژه-ای دارد. از ضرورت های قرآن پژوهی کشف نظام مند دلالتهای سیاسی قرآن و بکارگیری آنها در اندیشه و عمل سیاسی اسلامی است. این نوشتار در پی آن است که محور اصلی سوره مائده را کشف نموده وسپس با شناخت دلالت ها و مفاهیم سیاسی آن، آنها را حول محور اصلی سوره تحلیل و بررسی نماید. برخلاف دیدگاهی که آیات قرآن را همچون خطوطی پراکنده و ناموزون می بیند، براساس کاوش های جدید قرآن پژوهان معاصر، آیات هر سوره غرض واحدی را در پی می گیرد و نظمی هندسی بر ساختار سوره ها حاکم است. بدیهی است کشف انسجام مفاهیم درونی و دلالت های سیاسی هر سوره، یاری گر پژوهنده سیاسی در فهم مضامین سیاسی قرآن کریم خواهد بود. از همین روی ما در این تحقیق تلاش کردیم تا با بکارگیری روش "تحلیل ساختاری-مضمونی" به بررسی وکشف مهمترین دلالتهای سیاسی سوره مائده بپردازیم. تحلیل ساختاری مضمونی، روشی ابداعی است که از ترکیب دو روش تفسیر ساختاری و تحلیل مضمونی بدست آمده است. با بکارگیری این روش، نشانگان بلاغی، تاریخی و محتوایی متن مورد نظر بررسی شده و مضمون محوری و مضامین سیاسی آن استخراج می شود. "عهد و پیمان الهی"، محور موضوعی سوره مائده بوده و پیمان های سیاسی به عنوان یکی از مضامین فراگیر سوره مائده، دارای دلالت های سیاسی متعددی است. از جمله دلالت های سیاسی بدست آمده، مسئله حاکمیت الهی و تعیین حاکمان سیاسی جامعه است. همچنین از دیگر دلالت های سیاسی سوره مائده، تبیین وظایف حاکم و ترسیم اصول و خط مشی های سیاست داخلی و سیاست خارجی جامعه دینی می باشد. کلیدواژه ها: قرآن کریم، سوره مائده، تحلیل ساختاری-مضمونی، دلالت های سیاسی.

دانش آموخته

• اکبر محمدی

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• عبدالکریم بهجت پور

  مدیر حوزه های علمیه خواهران