چکیده

موضوع پژوهش حاضر تأثیرات ممالیک‌بحری بر تحولات اقتصادی جهان اسلام است. ممالیک‌بحری با اینکه حاکمانی نظامی بودند. که حکومتی برمبنای نظامی گری در مصر و شام تأسیس کردند. اما این روحیه نظامی گری و اقتدار را در راستای ارتقاءِ اقتصاد مصر و شام و در نهایت جهان اسلام بکار گرفتند. از همین‌رو در دوران آن‌ها به تولید و اصناف گوناگون توجه شد. از جمله با احیای بازارها، احیای کشاورزی و حمایت از صنعت به اقتصاد داخلی رونق بخشیدند. و همچنین با فساد و تخلف افراد ذی نفوذ مبارزه کردند. و نظام مالیاتی مدونی را نیز اجرا کردند. که اقتصاد پویای داخلی دچار انحراف از مسیر رشد نشود. و در راستای توجه به اقتصاد خارجی، برای ایجاد امنیت در سواحل مصر و شام برای تجار بسیار تلاش کردند. از طریق تعاملات تجاری با تجار غربیِ دولت‌شهرهای بندری در دریای مدیترانه آن‌ها را به بندرگاه‌های مصر و شام، جلب کردند. و همچنین برای آنها تسهیلاتی ارائه کردند. و از طرفی با ناامن شدن جاده ابریشم در پی حمله مغول به سرزمینهای شرق اسلامی به موقعیت بوجود آمده توجه کردند. و درپی جهش موقعیت سوق الجیشی مصر و شام از این اتفاق؛ ممالیک‌بحری تمام توان نظامی، سیاسی خود مبتنی بر اقتصاد را به‌کار گرفتند؛ تا بتوانند مسیری جدید را به تاجران جهانی به‌ویژه تاجران شرقی و به‌طور خاص بازرگانان مسلمان معرفی کنند. در نتیجه آنها مسیر تجاری دریای چین، هند، سند، مکران، عمان، تنگه باب المندب و دریای سرخ و مصر و شام که معروف به مسیر ادویه بود را احیاء و معرفی کردند. با ارائه تسهیلات خاص به بازرگانان شرقی و به‌ویژه تجارمسلمان آنان را به تجارت در این مسیر و حضور در مصر جلب کردند. و همچنین با وضع قوانین به تجارت خارجی مصر و شام و تجارت بین‌المللی مسلمانان رونق‌بخشیدند. در نهایت این اقدامات جهان اسلام را از رکود اقتصادی نجات بخشید. و جهان اسلام توانست با اقدامات مناسب جایگاه خود را در اقتصاد جهانی باز یابد. اقداماتی که منجر به رونق تولید و تجارت و ارتقاء جایگاه اقتصادی نظام بین‌الملل به‌ویژه اسلام شد.

دانش آموخته

• مهدی نجف آبادی پور

استاد راهنما

• حسین ایزدی

  عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام