چکیده

از جمله مباحث مهم در معرفت شناسی دینی، بحث از باور دینی و نحوه توجیه آن است. ملاصدرا به عنوان یکی از چهره‌های شاخص در فلسفه اسلامی و موسس مکتب حکمت متعالیه و ویلیام آلستون نیز به عنوان یکی از چهره‌های موثر در فلسفه دین معاصر، راهکاری نو برای توجیه باورهای دینی و معقولیت آنها ارائه کرده‌اند. بر این اساس، برخی باورهای دینی می‌تواند به منزله باوری پایه ومبنایی برای توجیه و اثبات برخی دیگر از معارف دینی قرار بگیرد. ملاصدرا در آثار خود در کنار ادله عقلی، استفاده گسترده‌ای از ادله نقلی(اعم از ایات و روایات) و نیز کشف و شهود نموده است. تلقی رایج از فلسفه، استفاده از این دو دسته دلیل را در مباحث فلسفی بر نمی‌تابد و به همین جهت اختلاف نظر گسترده‌ای در تعیین روش شناسی فلسفه ملاصدرا و نیز جایگاه این دو در این نظام فلسفی ایجاد شده است. ملاصدرا از برخی ادله نقلی و نیز شهود معصوم، به منزله حد وسط قیاس برهانی و دو مقدمه در استدلال برهانی بهره می‌برد. بر این اساس، قیاسی که حد وسط آن از این دو مقدمه تشکیل شده باشد، به شرط دارا بودن شرایطی چند، استدلالی برهانی خواهد بود و نتیجه آن یقینی است و می‌توان از آن در اثبات و ارزیابی مدعیات هستی شناسی بهره برد. آلستون نیز از برخی باورهای جلوه بنیاد مانند حس حضور خدا و حس تکلم با خدا که از راه تجربه دینی و عرفانی دینداران حاصل شده است و عمومی و فراگیر است استفاده می‌کند و آنها را به منزله توجیه برخی باورهای دینی می‌پذیرد. این دو دیدگاه، در کنار آثار و نتایج معرفتی و الاهیاتی، یک رشته تفاوت‌ها و شباهت‌ها را نیز دارد که در این رساله به آن نیز پرداخته می‌شود.

دانش آموخته

• حسن رضائی

استاد راهنما

• سید محمود موسوی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام