برای پی بردن به اقتصاد تدبیر پیامبر اسلام (ص) و چگونگی اجرای قوانین اقتصاد اسلامی توسط آن حضرت لازم است اوضاع اقتصادی جهان را در عصر بعثت از نظر بگذرانیم. به همین منظور در این پایان نامه بعد از مقدمه که شامل طرح تحقیق و معرفی و نقد منابع میباشد به بررسی اوضاع اقتصادی بلاد عرب و ملل مجاور آن در آستانه ظهور اسلام پرداختیم زیرا مطالعه دقیق تاریخ صدر اسلام خصوصا مسائل مالی آن مستلزم شناخت کلیاتی از جامعه عربستان از جمله تمدنهای جنوبی و شمالی و ملل مجاور میباشد. در بخش دوم سیاستهای مالی اسلام و رفتار نبی گرامی اسلام (ص) در برخورد با اقتصاد حاکم بر جزیرة العرب و منابع تشریع مالیاتهای اسلامی را بررسی نموده و بیان نمودیم که پیامبر گرامی اسلام (ص) در امور مالی از خط مشی و سیاست خاصی پیروی میکرد و اساس کار خود را با توجه به تعالیم اسلام، رعایت مصالح فرد و جامعه قرار داده بود و پیامبر (ص) در زندگی برتری و اولویتی برای فرد و گروهی نسبت به دیگران قائل نبود و همه بایستی رعایات فرد و جامعه را در بکارگیری امکانات بنمایند. ضمنا پس از هجرت حوادثی موجب شد که اصول مالی اسلام از لحاظ درآمدهای غنائم فیء، جزیه، زکات، خمس و... و موارد مصرف آنها تشریع و پایهگذاری شود و تقید به اصول و مبنای آن که حاکی از وحی الهی است براساس عدالت و مساوات بوده و میتواند راهگشای مسلمین باشد در تشکیل دولت اسلامی در مقابل دولت مسلمانی و در بخش سوم مبنای مکتبی نظام اقتصادی صدر اسلام را بحث نمودیم که شامل مسائلی مثل مالکیت، اصول حاکم بر توزیع و آزادی فعالیتهای اقتصادی و حدود آن بود که احکام مربوط به آنها نیز بعد از هجرت به مدینه تا سال یازدهم هجری به تدریج صادر شده بودند. سپس در بخش چهارم در ساختار نظام اقتصادی در اسلام به بخش دولتی و بخش خصوصی به عنوان دو نهاد مکمل پرداخته و جایگاه دولت در اقتصاد صدر اسلام و منابع مالی آن را مطرح کردیم و در ادامه به بحث بازار و مکانیسم قیمتها و ویژگیهای این بازار و سرمایهگذاری و پس انداز پرداخته شد و در بخش پنجم که آخرین بخش پایاننامه است جایگاه نهادهای ارزشی - اخلاقی در نظام اقتصاد صدر اسلام مورد بررسی قرار گرفت و گفتیم نظام اقتصادی صدر اسلام دارای پیوندهای اخلاقی و ارزشی خاص خود میباشد و لذا تصور اقتصاد صدر اسلام جدا از اخلاق و ارزش دشوار است و اصولا اقتصاد اسلامی بر پایه اخلاق استوار است.