چکیده

پژوهش حاضر به تحلیل اندیشه سیاسی حكیم سنایی غزنوی از شاعران قرن ششم بر اساس نظریه بحران پرداخته است. این تحقیق در صدد پاسخگویی به این پرسش محوری است كه اندیشه سیاسی حكیم سنایی غزنوی چیست و در پاسخ به چه مشكلات و معضلاتی مطرح شده است؟ و بر این فرضیه استوار است كه اندیشه سیاسی حكیم سنایی غزنوی در پاسخ به مشكلات و بحران‌های سه‌گانه سیاسی و اجتماعی، دینی و اخلاقی و اقتصادی مطرح شده است. ایشان با طرح و قبول نظام سلطنتی به تبیین اندیشه سیاسی پرداخته است. بدین منظور پس از تبیین زمینه‌های فكری و عینی تكوین اندیشه و شخصیت سیاسی و اجتماعی ایشان در فصل اوّل، و در چهار فصل آتی، پاسخ به چهار پرسش فرعی را دنبال نمودیم كه هر كدام از آن به یك فصل منجر شد. 1- در پاسخ به پرسش از مشكلات، معضلات و بحران‌های موجود در روزگار حكیم سنایی غزنوی از نظر ایشان، سه بحران سیاسی و اجتماعی، دینی و اخلاقی و اقتصادی را مطرح نمودیم و هر كدام از این بحران‌ها خود، به شاخه‌های گوناگونی تقسیم شده است. 2- در بررسی ریشه‌ها و علل بروز این بحران‌ها از نظر ایشان، مشخص گردید كه بحران‌های سه‌گانه ریشه در دین‌گریزی، دنیاطلی و جهل غفلت در ابعاد مختلف دارند. 3- در ترسیم نظامی سیاسی مطلوب از نظر ایشان در دو گفتار ساختارها و كارویژه‌ها اشاره گردید. در ساختارها، پادشاه نقش محوری دارد و او به عنوان ظل الله (سایه خداوند) تلقی می‌شود. در كارویژه‌ها به برقراری عدالت و امنیت، توجه به مصالح عمومی جامعه و حفظ نظام و شریعت از نظر ایشان تبیین نمودیم. 4- شیوه انتقال از وضع موجود به وضع مطلوب نقطه پایانی تحلیل اندیشه سیاسی ایشان بود كه مشخص گردید كه ایشان تنها از شیوه اصلاحی نظر داشته و در دو محور اعتقادی و اخلاقی بدان پرداخت. واژگان كلیدی: اندیشه سیاسی، اندیشه سیاسی اسلام، نظام پادشاهی، شریعت.

دانش آموخته

• رضا محمدی فیروزجایی

استاد راهنما

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

استاد مشاور

• محمدتقی آل سید غفور

  عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام نماینده مردم شوشتر در دوره اول مجلس شورای اسلامی