اهمیت آسیب شناسی یک پدیده را میتوان در راستای اهمیت خود آن پدیده ارزیابی کرد این پژوهش با در نظر گرفتن اهمیت تأسیس حکومت بر اساس دین در ایران به طرح این سؤال پرداخته است که مهمترین آسیبی که فرا روی وجه دینی این حکومت قرار دارد چیست؟ در پاسخ ابتلا به عملگرایی و در نتیجه عرفی شدن به عنوان فرضیه پژوهش بیان شده است. برای آزمون فرضیه در فصل اول ابتدا به تعریف مفاهیم اصلی فرضیه یعنی آسیب شناسی، حکومت دینی، عملگرایی، و عرفی شدن پرداخته شده است و پس از آن سه رهیافت نظری که به نظر نویسنده مرتبط با فرضیه بودهاند مورد بررسی واقع شده است. نخست عرفی شدن از دیدگاه دورکیم بحث شده است و سپس با تأکید بر مفاهیم عقلانیت و گذار از کاریزما در مباحث ماکس وبر به نقش این دو مفهوم در عرفی شدن اشاره شده است و در نهایت نظرات کرین برینتون در کتاب کالبدشناسی چهار انقلاب مبنی بر تغییر و تحول ارزشها پس از گذشت چند دوره از عمر انقلاب ها مورد توجه واقع شده است. در فصل سوم پس از بیان فرق جامعه قدسی و جامعه عرفی برای اثبات آسیب بودن عرفی شدن ابتدا دلایل طرفداران عرفی شدن ذکر شده و پس از آن دلایل طرفداران رابطه دین و سیاست و منتقدان سکولاریسم بحث شده است. پس از مباحث فوق رهیافت های نظری ارائه شده در فصل با وضعیت حکومت دینی ایران تطبیق شده است و در نهایت با بیان وجه آسیب دانستن عرفی شدن به نتیجهگیری از مبحثهای ارائه شده و بیان اثبات فرضیه از بحثهای آورده شده پرداخته شده است.
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
استاد تمام گروه علوم و اندیشه سیاسی و معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی ، رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی