حکومت اسلامی در صورتی قادر به خفظ حیات خود خواهد بود که عملکردهای خود را با راهکارها و آموزه هایی که قرآن ارائه می دهد، منطبق سازد و از آسیب ها و آفاتی که ارکان آن را در معرض تهدید قرار میدهد، اجتناب ورزد. ما در این پژوهش بر آن بودیم گامی هر چند اندک در راستانی شناخت و بررسی آفات نظر برداریم. بنابراین پژوهش حاضر سعی دارد که با بهره گیری از آیات قرآن کریم به این سؤال اساسی پاسخ دهد که مهمترین آسیب هایی که از دیدگاه قرآن کریم حکومت اسلامی را مورد تهدید قرار می دهد شامل چه مواردی است؟ در راستای پاسخگویی به این سؤال به تدوین سه فصل با عناوین ذیل پرداخته شده است: آسیب شناسی سیاسی، آسیب شناسی فرهنگی، آسیب شناسی اقتصادی و در بررسی هر یک از این فصول ابتدا به تعریف مفاهیم پرداخته و سپس پیامدهای احتمالی هر یک از آسیبهای مورد نظر را با استناد به آیات قرآنی و تفاسیر آنها مورد بحث قرار دادهایم، که البته با توجه به عنوان این پایان نامه که تأکید بر تفسیر نمونه دارد، جهت کلی توضیحات آورده شده در ذیل آیات مزبور با تأکید بر استفاده از تفسیر نمونه بوده است. همچنین توجه به این نکته ضروری به نظر میرسد که در این پژوهش در مقام ذکر همه آسیبهای احتمالی به حکومت نبودهایم و تنها به ذکر مهمترین آنها بسنده کردهایم. چنانچه در فصل اول با عنوان آسیبهایی سیاسی به مواردی چون استبداد رأی و عدم مشورت، سلب آزادی، ناامنی، ظلم و بی عدالتی، تفرقه و اختلاف، ترک صلح و روی آوردن به خشونت، عدم شناخت دشمن و ضعیف شمردن آن، انحراف در رهبری، افراد سخن چین و ریا کار در دستگاه حاکمه و بی توجهی به تخصصها و لیاقتها اشاره میشود. در فصل دوم نیز با عنوان آسیب شناسی فرهنگی به مواردی مانند ترک امر به معروف و نهی از منکر، گناه، تقلید کورکورانه، عدم شناخت انسان و تضعیف نقش دین پرداخته می شود، و در فصل سوم نیز با عنوان آسیب شناسی اقتصادی به مواردی پرداخته می شود که تعادل اقتصادی را از بین می برند: اسراف و تبذیر، ربا خواری، رشوه، عدم پرداخت مالیات از طرف صاحبان سرمایه، اتراف و فقر.
استاديار دانشکده علوم اقتصادی و سياسی دانشگاه شهید بهشتی
استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام