این مقاله با مشارکت امیر رضائی پناه نوشته شده است. فتح الله گولن یکی از برجسته ترین و موثرترین تجددگرایان دینی معاصر در ترکیه و جهان اسلام است. وی از راه بازاندیشی در مبانی اجتماعی فرهنگی دین اسلام، به گفتمانی هویت پایه دست یافته و آنرا با شبکه جنبش خود در بسیاری از نقاط جهان گسترش داده است. از گفتمان گولن با عناوینی همچون اسلا مگرایی فرهنگی، اسلا مگرایی مدنی، اسلا مگرایی آموزشی و... یاد م یشود. این پژوهش ب هدنبال واکاوی سامانه نشانه شناختی و مبانی گفتمانی این جنبش و نسبت یابی میان آن و گفتمان اسلام سیاسی عمل گرای حزب عدالت و توسعه و گروههایی همانند اخوان المسلمین است. مدعای نوشتار این است که جنبش گولن، نهضتی استوار بر خوانشی فرهنگی هویتی از اسلام، در تضاد با گفتمان سیاسی سنتی، اسلا مگرایی سلفی و رادیکال بنیادگرا، و مبتنی بر ارکانی چون هویت، شریعت حداقلی، دموکراسی، رواداری، سکولاریسم، مدنیت و آموزش، هزمت (خدمت)، گفت وگوی بین فرهنگی و بین الادیانی و... است. چارچوب نظری جستار، استوار بر نظریه تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف است که با دقایقی از خوانش تئون ف ندایک و روث وداک تقویت شده است. در این شیوه میان نظام نشانگانی و معنایی متن و ساختارها و زمین ههای سیاسی اجتماعی ارتباط برقرار شده؛ روندهای ذهنی و عینی ساخت معنا و انتساب دال، مدلول و مصادیق در سامانه مفص لبندی تبیین م یشود.