اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
نقش مردم در حکومت اسلامی از نگاه مقام معظم رهبری و شهید صدر
1391,علمی تخصصی
چکیده
در این مقاله با عنایت به نظرات دو اندیشمند تأثیرگذار در جهان اسلام (آیت‌الله خامنه‌ای و آیت‌الله محمدباقر صدر) به بررسی نقش مردم در حکومت از نظر آنان می‌پردازیم. پس از پذیرش اینکه حاکم مطلق بر جهان پروردگار و کسی که مأذون از جانب اوست می‌باشد، در زمان غیبت امام معصوم۷ که شخصی به صورت معین برای ولایت و قانونگذاری بر جامعه تعیین نشده است بر مؤمنین است که نسبت به این امر اقدام کنند. آیت الله خامنه‌ای مبنای مشروعیت را تحقق اراده الهی می‌داند، اما آیت الله صدر مشروعیت را ترکیبی از ارادۀ الهی ـ مردمی می‌داند و لذا نظر این دو شخصیت از اینجا از هم جدا می‌شود، لازمه مشروعیت الهی حاکم، ورود او در مسائل حکومت در شکل ولایت مطلقه و دخالت مستقیم است لذا حاکم فقیه، مرجع تمام امور است و مشروعیت تمام ارکان حکومت با تأیید او صورت می‌گیرد چون او مشروعیتش را از پروردگار گرفته و فقط اوست که می‌تواند در مشروعیتش خلل ایجاد کند، و در این امر مردم نقشی جز عینیت بخشی به دستورات و اوامر فقیه را ندارند. و یا نظارت او بر اجرای دستورات دینی توسط متصدیان امور مختلف حکومت. ولی طبق نظر دوم فقیه تنها ناظر بر اعمال و جریان حکومت است و این مردم هستند که با تأیید خود به اجزای آن حکومت مشروعیت می‌دهند و با عدم تأیید مردم حکومت فقیه دچار عدم مشروعیت شده و ساقط می‌شود.