چکیده

امروزه بررسی نظریات درباره بی‌ثباتی و تحولات سیاسی در جامعه، اهمیت ویژه‌ای یافته و ضرورت بحث ایجاب می‌نماید که از منظرهای گوناگون بدان پرداخته شود. یکی از این نظریات، بحران مشروعیت است و این زمانی به وقوع می‌پیوندد که جامعه‌پذیری سیاسی در جامعه منتهی به دوگانگی یا چند گانگی در باورهای سیاسی و به ویژه ناسازگاری باورهای جامعه با ایدئولوژی و کارکردهای نظام سیاسی گردد. باورهای سیاسی در جامعه از طریق جامعه پذیری سیاسی و به وسیله کارگزاران و نهادهای جامعه‌پذیر کننده شکل می‌گیرد که عمدتا به صورت حفظ و نگهداری، تغییر و تحول و خلق فرهنگ سیاسی انجام می‌پذیرد. نهادهای دینی در تاریخ معاصر ایران یکی از نهادهای اصلی جامعه‌پذیر کننده در جامعه ایران به شمار می‌آید. این نهاد همواره در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران با ابزارهایی که در اختیار داشت، نقش‌های بسزایی ایفا کرده است. مقاله حاضر در صدد تبیین نقش عالمان دینی در شکل‌گیری انقلاب اسلامی از طریق ابزارهای جامعه‌پذیری سیاسی است.

دانش آموخته

• مرتضی علویان