اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
مفهوم «امام» در گذر زمان (تا نیمه سده دوم)
1387,علمی ترویجی
چکیده
امامت، یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در میان مسلمانان است و اختلاف در این زمینه را می‌توان اصلی‌ترین دلیل پیدایش فرقه‌های اسلامی دانست. در پی چنین اختلاف‌هایی، واژه «امام» نیز در عمل، معانی متفاوتی یافت و به اصطلاح معناشناسی، «مؤلفه‌های معنایی آن تغییر کرد». این تفاوت‌ها را، هم در سیر تاریخی و هم در گستره فرقه‌ها و اندیشه‌های گوناگون می‌توان پی‌گیری کرد. محور بودن این موضوع در منظومه فکری شیعیان امامی، بر اهمیت آن می‌افزاید؛ به‌ویژه آنکه بررسی دگرگونی‌های معنایی این واژه، در آشنایی با سیر تکاملی موضوع امامت در باورهای شیعیان نیز بسیار اثرگذار است. البته چنین جستاری، غیر از داوری درباره درستی هر یک از معانی آن است و اساسا هدف این نوشته، ارزش‌گذاری بر این کاربردها نیست. زوایای کلامی این بحث نیز خارج از موضوع این مقاله است؛ گرچه نمی‌توان از رابطه تنگاتنگ آن با مباحث کلامی چشم پوشید. در این مقاله، با کمک برخی آموزه‌های معناشناسی نوین، به نمونه‌ای از دگرگونی‌های معنایی و ریشه‌های آن اشاره شده است. نیز به نقش حوادث تاریخی در تحول معنایی یا تکمیل و دگرگونی مفاهیم، اشاره کرده‌ایم.