چکیده

نویسندگان: زهرا شریف/محسن جوادی با ظهور خواجه نصيرالدين طوسى، جريانى فلسفى شكل مى‌گيرد كه به ميرداماد ختم مى‌شود؛ اين جريان به رغم بهره‌گيرى از تحليل‌هاى فلسفىِ مشّايى، فراوان، تحت تأثير فلسفه اشراق قرار داشته است. خواجه نصير در زمينه مفاهيم فلسفى، به ديدگاه شيخ اشراق قائل است و اين‌گونه مفاهيم را ذهنى محض مى‌داند. امّا برخى كه سرآغاز آنان قوشچى است، اين مفاهيم را ناظر به خارج پنداشته و حمل آنها را به ملاكِ جهات خارجىِ موضوع دانسته‌اند؛ براى مثال، دوانى (از پيشگامان اين اعتقاد) معقول ثانى را چنان معنا كرده است كه مستلزم خارجى نبودن مفاهيم فلسفى نيست. اين در حالى است كه ميرداماد دريافته است كه معقول ثانى به معناى عام را بايد به دو دسته معقول ثانى «منطقى» و «فلسفى» تقسيم كرد: در دسته نخست، عروض و اتّصافْ ذهنى مى‌باشد؛ ولى در دسته دوم، تنها عروض است كه ذهنى مى‌باشد. بدين ترتيب، اصطلاح «معقول ثانى» در اين دوره ـ به تدريج ـ دستخوش تحوّل مى‌گردد و سرانجام به دو گروه تقسيم مى‌شود.

فایل مقاله :

• معقول-ثانى-فلسفى-در-فلسفه-مشّايى-ـ-اشراقى-از-خواجه-نصير-تا-ميرداماد.pdf

استاد

• محسن جوادی

  استاد گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم

دانش آموخته

• زهرا شریف