چکیده

فلسفه‌های ذکرشده برای حجاب، تا چه میزان عادلانه‌بودن این تکلیف را توجیه می‌کنند و ادراک عدالت را در این مقام بسط می‌دهند؟ مقالۀ پیش‌رو با روش تحلیلی‌ـ‌انتقادی پاسخ این مسئله را می‌کاود. زن در فقه اسلامی برخلاف مرد، مکلف به پوشش حداکثری بدن غیر از صورت و دست‌ها تا مچ است. برای توجیه این تمایز فقهی، فلسفه‌هایی نظیر مهار آتش شهوت، استحکام پیوند خانوادگی، استواری جامعه و مانند آن ذکر شده است. از منظر فقیهان، فلسفه‌های مذکور «علت» حجاب شرعی نیستند و «حکمت» آن محسوب می‌شوند؛ درنتیجه حتی با فقدان آن‌ها نیز حجاب واجب است. این درحالی است که آنچه تحقق این فلسفه‌ها را تضمین می‌کند، شکل‌گیری «عفت اخلاقی» در بستر جامعه است، نه لزوماً «حجاب فقهی». نقض این فلسفه‌ها در برخی فتاوای فقهی ـ نظیر تجویز عدم پوشش کنیزان و اهل کتاب و تجویز نگاه به زنان ازکارافتاده و زنانی که عادت به پوشاندن ندارند ـ نشان می‌دهد که با تکیۀ صرف بر این فلسفه‌ها نمی‌توان این تمایز فقهی میان زن و مرد را کاملاً توجیه کرد. در این مقام، اثبات عدالت جنسیتی در سطح واقعی و ادراکی، با تکیه ‌بر این فلسفه‌ها ممکن نیست و تنها می‌توان از تعبد به ‌حکم شارع و حق طاعت الهی سخن گفت.

فایل مقاله :

• فلسفه‌های-حجاب-و-عدالت-جنسیتی.pdf

دانش آموخته

• مهدی شجریان