چکیده

سید حیدر آملی از جمله مفسران و عالمان شیعی مذهب است که در اکثر آثار علمی خود، بویژه تفسیرش را بر پایه روش عرفانی، باطنی و تاویلی از منظر شیعی به نگارش در آورده است. در مبانی معرفت شناسی سید حیدر، علم و عالم به دو قسم ظاهری و باطنی تقسیم می‌شوند که حقیقتِ معرفت نزد عالمان علوم لدنی و باطنی است. سید حیدر ضمن اینکه برای این دو علم تفاوت هایی قائل می شود، شرافت را از آنِ علوم باطنی می داند و با استفاده از آیات و روایات و مبانی عرفانی، راه و رسم تحصیل علوم باطنی را برای اهلش بیان می‌کند. هر چند که اهتمام سید حیدر به علوم و معارف باطنی در آثار او کاملا عیان و آشکار است، اما او بر خلاف مدعیان صوفیه، نسبت به علوم رسمی و ظواهر شریعت بی تفاوت نبوده بلکه بدان معتقد و پایبند نیز می باشد. سید حیدر آملی نگاهی جمعی و جامع به علوم ظاهری و باطنی دارد به گونه ای که از منظر او یک عالم دینی باید شریعت، طریقت و حقیقت را با هم به صورت جمعی داشته باشد؛ این موضوع سید حیدر را به عنوان یک عالم و عارف شیعی مذهب با بسیاری از مدعیان عرفان که دست به تاویلات ناصواب و بی ضابطه از ظواهر آیات قرآن و شریعت می زنند، متمایز می سازد.

استاد

• محمد مهدی گرجیان عربی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام