چکیده

این مقاله با مشارکت یعقوب توکلی نوشته شده است. در دوران اوج و قدرت تمدن اسلامی، مواجهه اسلام و غرب هیچ گاه سبب سیطره غرب و حتی اثرپذیری مسلمانان از آن نشد؛ زیرا مسلمانان در موضعی بالاتر قرار داشتند ولی در ادامه با افول تمدن اسلامی، غرب با رویکردی خصمانه و استعماری با جهان اسلام روبه رو شد و در شکل های مختلف استعمار در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را استثمار کرد و ذهنیت تاریخی بسیار منفی از خود به جای گذاشت.عملکرد خصمانه، سلطه‌گرانه و استعمارگرانه غرب در قبال مسلمانان سبب شد آنها برای اعاده حیثیت و منافع خویش به پا خیزند. از این رو ابعاد ضد غربی بیداری اسلامی را می توان از آثار و پیامدهای طبیعی عملکرد غرب دانست. البته ابعاد ضدغربی بیداری اسلامی به جهات سیاسی و تاریخی محدود نمی شود، بلکه تفاوت خاستگاه های معرفتی و اندیشه ای نیز بر عمق تقابل می افزاید.در مقابل غرب نیز سعی می کند روند بیداری اسلامی را متوقف کند یا این که آن را در فضای مطالبات اقتصادی و به مرزهای جغرافیایی محدود کند تا با تقویت ابعاد ملی‌گرایانه و فرقه ای مانع از شکل گیری چشم انداز تمدن اسلامی در مبارزات آنها شود.

دانش آموخته

• محسن محمدی