اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
تشکیک ازدیدگاه صدرالمتألهین، سهروردی و ابن سینا
1391,علمی ترویجی
چکیده
بو‌علي‌سينا و پيروان مشائي او، با تأمل در بحث تشكيك، دريافتند كه امکان راه‌يابي تشكيك در امور ذاتي وجود ندارد؛ يعني جنس، فصل و نوع هرگز نمي‌توانند مشكك باشند، بلكه همواره متواطي هستند، و چون اعراض نيز نسبت به مصاديق خود يا جنس‌اند يا نوع يا فصل، صدق آنها نيز بر مصاديق خود به نحو تشكيك نخواهد بود. پس همه مفاهيم ماهوي، متواطي هستند، و تشكيك تنها در مفاهيم عرضي، مانند ابيض و اسود، و نه سواد و بياض، و حار و بارد، مي‌تواند راه يابد. اما شيخ شهاب‌الدين سهروردي مي‌گويد: تشكيك علاوه بر امور عرضي، در ماهيت نيز راه دارد، اما به باور حکيمان صدرايي، تشكيك به طور كلي از محدوده مفهوم، اعم از مفاهيم ذاتي و عرضي بيرون است و تنها در حقيقت وجود راه دارد؛ آن هم حقيقت خارجي وجود، نه مفهوم ذهني آن. به باور مشائيان تمايز ميان دو امر از سه حال خارج نيست: تمايز به تمام ذات و ماهيت، تمايز به جزء از ماهيت و تمايز به امور خارج از ذات و ماهيت. حکيمان مشا تفاوت ميان دو شيء را خارج از اين سه قسم نمي‌دانند، اما سهروردي قسم ديگري را به آن افزوده است و آن تشكيك به «شدت و ضعف» ، «نقص و كمال»، «تقدم و تأخر» و مانند آن است. در اين قسم، برخلاف اقسام سه‌گانه پيشين، مابه‌التفاوت، به مابه‌الاشتراك باز مي‌گردد.
فایل مقاله :
دانش آموخته
مهری چنگی آشتیانی
معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده شریعتی بمدت هفت سال معاون پژوهش و فناوری دانشکده فنی و حرفه ای دختران دکتر شریعتی