چکیده

انقلاب، براساس فرایند سیاسی و نتایج اجتماعی، مجموعه ای از سه روند سرنگونی رژیم سابق، دوران تعدد مراکز قدرت و دوران ایجاد نظم جدید به شمار می آید. دوران چندگانگی مراکز قدرت، با تشنجات و ناآرامی های فراوانی توام است. این دوران در انقلاب اسلامی از ابتدای پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ آغاز شد و تا عزل بنی صدر از ریاست جمهوری در سال ۱۳۶۰ به طول انجامید. در این مقاله، با تلفیق نظریه های «کرین برینتون» و «چارلز تیلی»، ضمن توصیف ویژگی های مقطع مزبور از انقلاب اسلامی، تحولات درون این مقطع زمانی مورد تحلیل قرار گرفته است. در مجموع به رغم وجود پاره ای از شباهت ها بین دوران میانه روها در نظریه برینتون و دوره زمانی مورد اشاره در انقلاب اسلامی، نقاط افتراق فراوانی نیز میان آنها وجود دارد. مضافا این که در دوران مذکور، افزون بر متغیرهای سازماندهی، بسیج و قدرت سیاسی مطرح در نظریه تیلی، عوامل دیگری (حمایت امام، نوع ایدئولوژی و...) نیز در اوج و فرود جریان های سیاسی مختلف تاثیر داشته اند.

استاد

• نعمت الله کرم اللهی

  دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام