چکیده

تکنولوژی مدرن، در عین فراهم آورد امکانات فراوان برای انسان، پیامدهای ناگوار فراوانی نیز داشته است؛ اما علی‏رغم بحث وافر اندیشمندان از پیامدهای آن، علل و عوامل پیامدها و چگونگی ارتباط میان این علل و پیامدها، به‏صورت مبسوط بحث نشده است. پژوهش حاضر می‏کوشد در چارچوب رویکرد اخلاق فلسفی، با روش تحلیلی و عقلی و نیز استناد به دیدگاه‏ نظریه‏پردازان تکنولوژی، به این بُعد از پیامدها بپردازد. از منظر اخلاق فلسفی، تکنولوژی مدرن، برمبنای معانی دنیاگرایانه و حاکمیت شهوت‏وغضب بر عقل شکل گرفته است. حاکمیت شهوت‏وغضب، به نابودی زیبایی‏های اخلاقی و انسانیت انسان، سیری‏ناپذیری و سلطه‏جویی وی بر دیگران، تعطیلی قوه تعقل و وارونگی شناختی، اسارت عقل و تمام وجود انسان تحت حیوانیت، سیلان و بی‏هویتی و نهایتاً با شکل‏دهی سیرتی حیوانی، به رنج وصف‏ناپذیر هلاکت انسان می‏انجامد. تکنولوژیِ مبتنی بر چنین بنیادی نیز در سطح کلان اجتماعی به نابودی ارزش‏های انسانی، سلطه بر طبیعت، انسان و جامعه، امکان‏زدایی تعقل نظری و تغییر ادراکات و طرز فکر افراد، سیلان و بی‏هویتی دائمی و اسارت فرهنگ و انسان تحت الزامات تکنولوژی انجامیده و نهایتاً با شکل‏دهی جهان‏زیست افراد، به‏عنوان محرک بیرونیِ حرکت جوهریِ نفوس انسانی، بستر شکل‏گیری هویت ثانویه ناسازگار با فطرت و هویت اصیل انسانی در افراد را فراهم می‏کند. این مقاله در دومین همایش حکمت اسلامی و علوم رفتاری در زمستان ۱۴۰۱ در محل دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان واحد خوراسگان به عنوان مقاله پوستر پذیرفته و ارائه شده است.

دانش آموخته

• مجید مفید بجنوردی