اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
بررسی و تحلیل نظام حقوق طبیعی و سنت‌های تاریخی از منظر شهید صدر
1401,علمی تخصصی
چکیده
مکانیزم کشف حقوق طبیعی و اصطیاد قواعد بنیادین از روشهای گوناگونی امکانپذیراست. یکی از روشهای اکتشاف نظام حقوق طبیعی راهکاری است که شهید صدر بر اساس عناصر چهارگانه جامعه بیان کردهاند. جامعه توحیدی در نگاه شهید صدر به منزله پیکر واحدی است که از عناصر چهارگانه خدا، طبیعت و انسان و پیوند شکل گرفته است. پیوند عناصر چهارگانه در لایه‌های بنیادین (زیربنا) یعنی محتوای درونی و فکری انسان و در لایه‌های سطحی (روبنا) یعنی در وضع اجتماعی، مناسبات اجتماعی جامعه تأثیرگذار است. ارتباط و پیوند میان عناصر چهارگانه در تولید و اکتشاف حقوق تشریعی و تکوینی حائز اهمیت است. بر همین اساس جایگاه و جغرافیای سنت‌های سه‌گانه تاریخی سنت‌های شرطی (قانون طبیعت)، سنت‌های قطعی (قانون طبیعت) و سنت‌های گرایشی (حقوق طبیعی) و قوانین تشریعی (قوانین ثابت و متغیر) در پیوند و ارتباط خداوند با طبیعت و انسان و پیوند انسان با انسان و انسان با طبیعت مشخص میشود؛ چنانکه در ارتباط انسان با خداوند بخشهایی از حقوق طبیعی (سنت‌های تاریخی گرایشی) اکتشاف میشود. دیدگاه شهید صدر با ابهاماتی مانند ابهام در گونهشناسی سنت‌های تاریخی قطعی، عدم تقریر درست دیدگاه آگوستین، عدم تبیین مؤلفههای قانون و با روششناسی تک‌محور روبه‌روست.