اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
بررسی تطبیقی حدود و اختیارات ولی فقیه از منظر امام خمینی و شهید صدر
1390,علمی تخصصی
چکیده
ولایت فی الجمله برای فقیه از مسائل مورد اتفاق فقیهان است. مسئله اصلی مورد اختلاف در بحث ولایت فقیه، حدود و اختیارات فقیه در زمان غیبت است. در این مقاله نظر دو فقیه روشن ضمیر و انقلابی معاصر یعنی امام خمینی و شهید صدر در این مسئله مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفته است. از آثار علمی و سیره عملی امام خمینی استفاده می شود، ایشان بر خلاف برخی ادعاها، در طول زندگی علمی و سیاسی خود همواره به ولایت مطلقه فقیه اعتقاد داشته، فقیه را جانشین پیامبر و امامان معصوم در همه عرصه های حکومتی و همسان ایشان در لزوم اطاعت و ولایت و حکومت معرفی می کند. از سوی دیگر، از آثار مکتوب شهید صدر برمی آید که ایشان در زمان غیبت، فقیه بماهو فقیه را به عنوان مرجع صالح رشید و مرجع علمی و ناظر بر اجرای صحیح قانون الهی و شریعت اسلامی معرفی می کند. روشن است که این دو دیدگاه در عمل، دو روش حکومتی متفاوت ارائه خواهند داد. مهم ترین تفاوت دو نظریه اینکه در نظریه امام خمینی، فقیه حاکمیت و ولایت دارد، بلکه بالاترین مقام اجرایی کشور است؛ ولی در نظریه شهید صدر، فقیه هیچ گونه نقش اجرایی ندارد و حاکمیت با مردم است و وظیفه فقیه، نظارت بر حسن اجرای قوانین و مطابقت با قوانین شرع است.