اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
الگوی تأسیس علوم انسانی اسلامی
1392,علمی ترویجی
چکیده
در این مقاله، ابتدا با الهام از تقسیم بندی ارسطویی علوم به نظری و عملی، علوم انسانی به دو دسته نظری (توصیفی) و عملی (کاربردی/ارزشی) تقسیم شده اند. علوم انسانی نظری به دنبال شناخت و توصیف ساحتی از ساحت های فردی، اجتماعی، عینی و اعتباری انسان هستند، اما علوم ارزشی به دنبال ارائه نظام¬مند گزاره¬هایی جهت تنظیم رفتارهای انسانی در حوزه های متعدد می باشند. در ادامه بر مبنای تحلیل فلسفی رفتارهای ارادی انسان، نقش بنیادین هدف در علوم انسانی به تصویر کشیده می شود. بنا بر فلسفه اسلامی، انسان در رفتارهای ارادی خود «فاعل بالقصد» می باشد. این رفتارها همواره برای دست¬یابی به هدفی انجام می گیرند، یعنی آنچه مطلوب فاعل است، رسیدن به هدفی خاص می باشد، اما از آنجا که هدف مزبور بدون انجام فعلی مخصوص محقق نمی¬شود، شوق فراچنگ آوردن آن هدف (= علت غایی) سبب آن فعل می شود. بنابراین، ارزش هر فعل ارادی انسان، تابع ارزش هدف مترتب بر آن است. بر این اساس، تأسیس علوم انسانی مبتنی بر ترسیم هدف نهایی از وجود انسان و نیز اهداف میانی متناسب با این هدف نهایی است که می¬توان در انجام افعال اختیاری مدنظر داشت. اما روشن است که ترسیم این اهداف، خود مستلزم شناخت حقیقت وجود انسان است. تا ندانیم حقیقت انسان چیست، نمی توانیم بدانیم انسان چه باید بشود. اما انسان شناسی به مثابه یک بحث فلسفی، خود نیازمند مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی است. نتیجه آن که، علوم انسانی کاربردی مبتنی بر علوم انسانی توصیفی و آن ها نیز مبتنی بر انسان شناسی فلسفی، هستی شناسی و معرفت شناسی می باشند. از این رو، ترمیم گزاره های علوم انسانی موجود یا تأسیس علوم انسانی اسلامی باید از بنیادهای این علوم آغاز کرد.
فایل مقاله :
دانش آموخته
مهدی عبدالهی
حجت‌الاسلام دکتر مهدی عبداللهی معرفی مختصر تحصیلات حوزوی (سطح خارج) دکترای فلسفه اسلامی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام (۱۳۸۸-۱۳۹۲ش) با امتیاز عالی و نمره ۲۰ مدیر گروه فلسفه علوم انسانی اسلامی و سرپرست شعبه قم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران (شهریور ۱۳۹۴- ) بعضی از آثار ایشان: کتاب «کمال نهایی انسان و راه تحصیل آن