اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
ارزش معرفت شناسی علم حضوری با تأکید بر پاسخ به شبهات
1393,علمی پژوهشی
چکیده
مسئله ضمانت صدق در ادراکات از دیرباز مورد توجه فیلسوفان بوده است. برای پی بردن به ارزش معرفتی علم باید ملاک صدق آن مشخص شود. علم حصولی وابستگی به خارج از نفس دارد بدین‌رو، شرایط خارجی در نحوه حصول آن دخالت می‌کنند. بدین ترتیب، از ارزش معرفت‌شناختی علم حصولی کاسته می‌شود. اما علم حضوری تنها به نفس عالم وابستگی دارد و حیطه معرفتی آن واقعیت و وجود است و ارتباط و همبستگی وجودی علم و عالم و معلوم مشکل ضمانت صدق آن را برطرف می‌کند. بعضی از فلاسفه و محققان این مطلب را درباره علم حضوری نپذیرفته‌اند و اشکالات متعددی بر آن تقریر کرده‌اند. هدف این اشکالات، از بین بردن ارزش معرفت‌شناختی علم حضوری است. بعضی از این اشکالات مربوط به زبان تبیین علم حضوری است. اگر چه امکان خطا پذیرفتنی است اما سرایت دادن خطای زبان تبیین به کارکرد معرفت‌شناختی علم حضوری مغالطه است. بعضی از این اشکالات درصدد هستند تا با نقض دایره معرفتی علم حضوری از کارکرد معرفت شناختی آن بکاهند. منشا این نوع اشکالات بی‌توجهی به سه ویژگی علم حضوری است: عدم واسطه‌گری صورت مفهومی، ارتباط وجودی با نفس، اینکه هر علم حضوری همراه تفسیر حصولی است که امکان خطا دارد.