یکی از مهمترین دیدگاههای مستشرقان تجدیدنظرطلب، شکلگیری تدریجی اسلام از یک دین توحیدی ابتدایی است که در دوره امویان در قالب اسلام پدیدار میشود. نوو و کورن، در کتاب «چهارراههایی به اسلام: مبادی مذهب تازیان و حکومت ایشان» به تبیین ویژه خود از این دیدگاه بر اساس شواهد باستانشناختی و متون سریانی صدر اسلام پرداختهاند. یکی از محورهای اصلی این دیدگاه شکلگیری تدریجی قرآن تا اواخر سده دوم و اوایل سده سوم هجری است. نوشتار پیشرو به روش تحلیل انتقادی بر پایه نقد منطقی و نقد دادهای و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای به ارزیابی این دیدگاه بر اساس متون سریانی صدر اسلام میپردازد. نتایج پژوهش نشان میدهد دیدگاه نوو و کورن درباره پیدایش قرآن مبتنی بر روش علمی در بهره گیری از متون سریانی مرتبط با دوره نخستین شکلگیری اسلام نیست و تبیین نادرستی از این متون ارائه میدهد. تکیه بر برهان سکوت و عدم توجه به ادله غیرروایی، مانند نسخههای کهن قرآن و برهان تواتر، نادیدهگرفتن روند تدریجی آشنایی سریانیان با دین اسلام و ماهیت جدلی برخی متون سریانی و فهم نادرست از این متون را میتوان از مهمترین اشکالات آنان در استناد به متون سریانی برشمرد. بنابراین، نهتنها متون سریانی صدر اسلام از پیدایش تدریجی قرآن کریم سخن نمیگویند؛ بلکه میتوان آنها را همسو با دیدگاه سنتی اسلامی دانست.
استاد و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام