در این گزارش تلاش بر آن است تا ابتدا سیاست خارجى کشورهاى ایران، پاکستان و عربستان، مؤلفه هاى اساسى سیاستگذارى و دورنمایى از چشم انداز آینده دیپلماسى آنان در افغانستان مورد مطالعه و بررسى قرار گیرد. از سوى دیگر، از آنجا که روابط دیپلماتیک کشورهاى فوق به عنوان یکى از فاکتورهاى اصلى در سیاستگذارى آنان در قبال رخدادهاى منطقه، بویژه تحولات سیاسى و نظامى افغانستان، مطرح است طبیعتا روابط خارجى این کشورها، مناسبات سیاسى و معادلات منطقهاى آنان نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. قبل از همه ذکر این نکته لازم به نظر مىرسد که روابط خارجى این کشورها در کنار سایر عوامل، بخصوص در عرصه دیپلماتیک، تابعى از جهتگیرى آنان در قضیه افغانستان است. از دیدگاه پژوهشگران سیاسى و عالمان روابط بینالملل، دولتها به عنوان بازیگران صحنه سیاسى تلقى مىشوند که با توجه به مسائل اصلى سیاست خارجى خویش، اعم از عناصر ایدئولوژیکى، اقتصادى و سیاسى تلاش دارند تا با به حداقل رساندن ناکامىشان به حداکثر کامیابى دست یابند؛ امرى که رویارویى و رقابت و گاه تعارض و تنش را اجتنابناپذیر مىسازد. بر این اساس، تعارض بین دولتها که برخاسته از تعارض در منافع ملى بازیگران است، روابط دیپلماتیک کشورها را شدیدا تحت تأثیر قرار مىدهد. قضیه افغانستان، به عنوان صحنه بازى دیپلماتیک کشورهاى ایران، پاکستان و عربستان، یکى از محورهاى جدى و تأثیر گذار در سیاست خارجى این کشورها بوده و ممکن است در صورت عدم مدیریت مناسب، موجبات تنش منطقه اى را فراهم آورد و اخلال در روابط دیپلماتیک این کشورها را به همراه داشته باشد. از این رو، مطالعه جدى و عمیق این موضوع در شرایط کنونى از اهمیت و حساسیت خاصى برخوردار مىباشد که لازم است سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان کشورهاى فوق، با توجه به مقتضیات منطقه اى و ضرورتهاى جهانى که نیازمند همگرایى و همسویى است، با برخورد مناسب و منطقى در جلوگیرى از بروز تعارض و تنشهاى سیاسى در روابط میان خود، اهتمام ورزند. پس از این کلیات، در این نوشتار تلاش بر آن است تا ضمن جمع بندى و توصیف سیاست خارجى این کشورها در قبال تحولات افغانستان، روابط دیپلماتیک کشورهاى مذکور مورد مطالعه و وارسى قرار گیرد. در پرتو چنین مطالعه توصیفى ـ تطبیقى چشمانداز آینده این روابط و سیاست این کشورها در افغانستان، تا اندازهاى روشن خواهد شد.
دانش آموخته و همکار آموزشی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / نمایندهٔ مردم ولایت غزنی در دوره شانزدهم (پارلمان افغانستان) / رئیس دانشگاه خاتم النبیین (ص) کابل