درک صحیح از تحولات سیاسی- اجتماعی ایران از جمله نیازهای مبرم نسل کنونی است، این مقصد زمانی که با پیوندهای دینی آحاد جامعه همافق شود ضرورتی دوچندان مییابد. از آنجا که در دوران شکوهمند انقلاب اسلامی، روحانیت ایران به عنوان یکی از اقشار متخصص و معمار جامعه در زمینههای دینی، علمی، سیاسی و اجتماعی قلمداد میشوند، بیشک جریانهای فکری درون این سازمان که در سرنوشت نظام سیاسی اجتماعی نقشآفرین بوده، موجب شناخت صحیحتری نسبت به مسائل مختلف جامعه و نوع مواجهه با رخدادهای علمی، سیاسی و اجتماعی خواهد شد. اگرچه شناخت دقیق و روایت واقعبینانه از این جریانهای فکری بهطور دقیق و کامل میسر نیست؛ زیرا این جریانها دارای اصول مکتوبی نیستند که بتوان به توصیف کامل آنها پرداخت، بلکه فرایندی هستند که در برابر تحولات و رویدادهای گوناگون عکسالعمل نشان دادهاند. البته، با قدری تسامح میتوان جریانهای فکری روحانیت کنونی در حوزههای علمیۀ ایران را از زاویههای مختلفی گونهشناسی کرد. این مقاله جریانهای مزبور را از پنج منظر مورد بررسی قرار داده است که هر یک از منظرها خود دارای تکثرهای گوناگونیاند. لازم به ذکر است به جهت روشن نبودن دقیق تمامی زوایای جریانهای برشمرده شده در مقاله، و همچنین جهت رعایت اختصار، از ذکر نام افراد فعال در هر یک از جریانها خودداری شده و تنها به توصیف اصول فکری و رویکردهای اساسی آنها بسنده شده است.