پرسش اصلي اين مقاله عبارت است از: «ملاک در برهان صديقين» چيست؟ مي توان اين پرسش را به اين پرسش هاي فرعي تحليل کرد: ويژگي هاي برهان صديقين چيست؟ کدام ويژگي ها ملاک در برهان صديقين محسوب مي شوند؟ کدام ويژگي ها، مزيت برهان صديقين به شمار مي روند؟ اين مقاله در پاسخ به اين پرسش ها، با پيروي از روش تحليلي- عقلي، پنچ ويژگي براي برهان صديقين معرفي مي کند که عبارت اند از: اولا واجب بالذات از طريق ملاحظه وجود اثبات مي شود، ثانيا با انکار مخلوقات خللي به اثبات واجب نمي رسد و برهان هم چنان واجب بالذات را اثبات مي کند، ثالثا سير اثبات واجب بالذات بي نياز از ابطال دور و تسلسل مي باشد، رابعا در سير اثبات واجب بالذات از اوصاف حقيقي و واقعي استفاده مي شود، و خامسا انکار يا عدم انکار عالم امکان هيچ گونه تاثيري در سير اثبات واجب بالذات ندارد و برهان در هر دو صورت، به يک نحو واجب بالذات را اثبات مي کند. با مطالعه اين مقاله، در خواهيم يافت که ويژگي هاي اول و دوم، عناصر ملاک در برهان صديقين را تشکيل مي دهند، ويژگي هاي چهارم و پنجم نيز مزيت هاي تقرير برهان صديقين هستند و ويژگي سوم مزيتي براي هر نوع برهاني خواهد بود و اختصاص به برهان صديقين ندارد.
دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام