اشتراک دانش دانشگاه باقرالعلوم (ع)
بازپژوهی مستندات فقهی حق حبس در نکاح مبتنی بر مهریه نامتعارف با تکیه بر فقه امامیه
1401,علمی پژوهشی
چکیده
شارع مقدس، حقوق متعددی را در عقد نکاح به هدف تأمین مصالح زوجین و تحکیم بنیان خانواده قرار داده است. مشهور فقیهان امامیه، حق حبس را در عقود معوضه و عقد نکاح، برای طرفین به رسمیت شناخته‌اند. حق حبس، اختیاری است که بر اساس آن به هر کدام از طرفین قرارداد اجازه داده می‌شود که تا ایفای تعهد طرف مقابل، از انجام‌دادن تعهد خود امتناع کنند. رسمیت‌یافتن حق حبس در حقوق خانواده، علاوه بر تزلزل بنیان خانواده و افزایش آسیب‌های خانواده، معضلات قضایی خانواده را افزایش داده است. گسترش مهریه‌های نامتعارف در جامعه ایران، معضل حق حبس را دوچندان کرده است. این مسئله، بازنگری فقهی در مبانی حق حبس و قوانین مرتبط با آن را ضروری میکند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مبانی فقهی حق حبس با مسائل جدی مواجه است. پژوهش حاضر، با روش کتاب‌خانه‌ای‌اسنادی در مقام گردآوری، و رویکرد تحلیلی‌انتقادی در مقام داوری، با واکاوی ابعاد گوناگون این موضوع، به تجزیه و تحلیل مبانی فقهی‌حقوقی حق حبس زوجه در نکاح می‌پردازد. از این‌رو، پس از اشاره مقدماتی به حق حبس در نظام حقوقی، به تحلیل مستندات فقهی‌حقوقی و نقد مهم‌ترین دیدگاه‌های فقیهان امامیه خواهیم پرداخت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد عقد نکاح از عقود معوضه به شمار نمی‌رود و حق حبس در عقود معوضه و در نکاح، مستند فقهی روشنی ندارد. نویسندگان : حسن غروی (دانش‌آموخته خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و دانش‌آموخته دکتری فلسفه اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم (ع)) - محدثه مهرابی زاده (پژوهشگر پژوهشکده مطالعات زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب)