چکیده

رمزگشایی از هدف یا اهداف سیدالشهدا علیه السلام در برپایی قیام عاشورا، در پنجاه سال اخیر و به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رونق فراوان یافته است و بسیاری از محققان به واکاوی چیستی و چرایی آن واقعة عظیم پرداخته‌اند. از بررسی نظریه‌های مختلف شیعی دربارة قیام سیدالشهدا علیه السلام، برمی‌آید که دو نظریة حکومت‌خواهی و شهادت‌طلبی، از دیگر نظریه‌ها فراگیرتر است. هواداران این دو نظریه، دیدگاه یکدیگر را نقد کرده‌اند. از مهم‌ترین پرسش‌های انتقادی منتقدان نظریة حکومت‌خواهی، یکی آن است که چرا امام علیه السلام پس از آگاهی از شهادت مسلم‌بن عقیل به حجاز بازنگشت. دیگر آنکه چرا امام علیه السلام با دو هفته‌ تأخیر، مکه را به‌سوی کوفه ترک کرد. تحقیق حاضر با بازپژوهی دو اشکال تاریخیِ پیش‌گفته، و نقد پاسخ‌های‌ مؤلفِ شهید جاوید ـ که تنها پاسخ‌های داده‌شده در پنجاه سال گذشته است ـ به ناکارآمدی نظریة حکومت‌خواهی پرداخته و از لزوم تجدید نظر در نظریة حکومت‌خواهی یاد کرده و بر این باور است که نادرستی این نظریه با رسیدن خبر شهادت مُسلم‌بن عقیل به امام علیه السلام از پیش اثبات شده است.

استاد

• رمضان محمدی

دانش آموخته

• ابراهیم گودرزی