چکیده

هرمنوتیک حقوقی در معنای وسیع آن، شامل دو بخش متمایز است که بخش هنجاری آن که منطق فهم و تفسیر متون حقوقی، اعم از قوانین و مقررات و رویه های قضایی و قراردادها را در برمی گیرد، عهده دار تنقیح اصول و قواعد و توصیه های روشی مربوط به فهم و تفسیر این گونه متون است. بخش دوم هرمنوتیک حقوقی، وجه فلسفی دارد و به بررسی مباحث و پرسش های نظری مربوط به متن حقوقی و فهم و تفسیر حقوقی می پردازد. کتاب هرمنوتیک حقوقی که توسط موسسه بوستان کتاب منتشر شده، صرفاَ متمرکز بر وجه فلسفی هرمنوتیک حقوقی است و از آنجا که هرمنوتیک حقوقی در سیمای فلسفی آن، بخشی از فلسفه حقوق است، این اثر ذیل فلسفه حقوق قرار می گیرد. این کتاب در پنج فصل سامان یافته است که فصل نخست آن به شرح هرمنوتیک حقوقی و مسائل و پیشینه و نسبت آن با فلسفه حقوق می پردازد و در فصل دوم مباحث مربوط به هرمنوتیک متن حقوقی، فعل گفتاری بودن قانون و تصویب آن، به بحث گذاشته می شود. فصل سوم کتاب به مهم ترین مسائل مربوط به تفسیر حقوقی می پردازد و در فصل چهارم، پس از توضیح اجمالی نظریه تفسیری هرمنوتیک فلسفی، پژواک و بازتاب آن در حوزه حقوق بررسی می شود. فصل پایانی کتاب به عینی گرایی در حقوق و تشخیص قضایی اختصاص دارد و کاربری های مختلف واژه عینیت (objectivity) در این عرصه را به بحث می گذارد. حجت الاسلام و المسلمین احمد واعظی که پیش از این، دو کتاب "درآمدی بر هرمنوتیک" و " نظریه تفسیر متن" را هم منتشر کرده است، مطابق آنچه در مقدمه کتاب آورده، امید دارد که انتشار این اثر گامی برای آشنایی ژرف تر طالبان علم در حوزه و دانشگاه با محتوا و ابعاد اصلی ترین مباحث هرمنوتیک حقوقی باشد و به مدد جدیت و همت صاحبان فضل در حوزه فلسفه حقوق و تعمیق این مباحث در قالب پژوهش های جدید، شاهد رونق و غنای هر چه بیشتر مطالعات فلسفی عرصه حقوق در کشورمان باشیم.

استاد

• احمد واعظی

  استاد گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام / رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم / عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی