چکیده

تردیدی نیست که بشر امروزی پیشرفتهای فراوانی در عرصه های فردی و اجتماعی داشته و در مقایسه با انسانهای اولیه بسیار توانمندتر و پیشتر است، اما آیا این ترقی های فنی و تکنولوژیکی خیره کننده توانسته امنیت و آرامش روحی و روانی را که خواستۀ همیشگی بشر بوده است، بهارمغان بیاورد؟ آیا زندگی صنعتی و پیچیدۀ بشر کنونی، بهتر و کامل تر از زندگی ساده و بسیط انسان های قبل از عصر ماشینی و تکنولوژیکی است؟ زبان آمار و ارقام بسیار گویا و رسا نشان می دهد که هزینه های سنگین پیشرفت فنی و ماشینی، پشت بشر را خم کرده و او را گرفتار معضلات اخلاقی، روانی، فرهنگی و حتی جسمانی کرده است. بعید هم نیست روزی آنچه را که با شادمانی خلق کرده، با تشریفات نابود کند و زندگی سادهتری را از سر گیرد؛ لکن امروز برای رهایی از این تار بافتۀ دست تکنولوژیکی خود، چشم به نظام های حقوقی مدونی دوخته که اندیشمندان و حقوقدانان بهرشتۀ تحریر درآوردهاند و امید به نسخه های پیچیدۀ آنان بسته است تا شاید با تمسک به آن بتواند از امنیت سیراب شود. اما در این پناهگاه نیز چندان موفق نبوده است، چراکه مکتبها و اندیشمندانی که نسخۀ حقوقی پیچیده اند، از دو حال خارج نیستند؛ یا مصالح و مفاسد واقعی حقوق اجتماعی بشر را نشناخت هاند یا راه رسیدن به آن را نمی دانند. همچنین این مکت بها و اندیشمندان باید بتوانند از شر ناتوانی و خواسته های فردی و گروهی خود بگذرند؛ زیراکه این خود عامل مهمی در ناتوانی نظام های حقوقی موجود است؛ هرچند درصورت تحقق این امر هم به علت حق وتوهایی که برای خود قرار داد هاند، باب مشکلات دیگری را باز کرده اند. ما بر این باور هستیم که تنها نظام حقوقی اسلام می تواند بشر سردرگم و گرفتار تارهای تنیده شده زندگی صنعتی را نجات داده و به ساحل امنیت و آرامش روحی و روانی برساند.

استاد

• شمس الله مریجی

  ریاست دانشگاه و استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع)