چکیده

کتاب نشأه الشیعه و التشیّع، نوشته آیه الله شهید سید محمدباقر صدر، در اصل مقدّمه ای بوده بر کتاب تاریخ الامامیّه و أسلافهم من الشیعهاثر دکتر عبدالله فیّاض که توسط دکتر عبدالجّبار شراره با حواشی سودمندی به صورت مجزّا به جامعه علمی تشیّع ارائه شده است. این کتاب با عنوان برآمدن شیعه و تشیّع، علاوه بر مباحث شهید صدر، حاوی مقدّمه ای مختصر از مترجم فارسی و مقدّمه دیگری به همراه مقاله مفید و مبسوط «زمینه سازی تربیتی _ فکری برای ولایت و خلافت حضرت علی علیه السلام» از دکتر شراره می باشد. مباحث شهید صدر با نظم و نسق قابل تحسینی، که منطبق با شیوه های تحقیق امروزین می باشد، با طرح مسئله ای در یک پیش گفتار شروع شده است که «منشأ پیدایش شیعه چیست؟» آیا تشیّع به مثابه یک «رویداد ناگهانی در جامعه اسلامی» است؟ برخی شیعه را یک جریان تاریخی دانسته و حداکثر ریشه آن را در دوران خلافت امام علی علیه السلام جستجو می کنند. شهید صدر معتقد است: این باورها از آنجا ناشی شده اند که شیعه در صدر اسلام، جزء کوچکی از مجموع امّت اسلامی بود و این حقیقت موجب شد شیعه نبودن در جامعه اسلامی، قاعده و اصل بوده، تشیّع استثنا و رویدادی ناگهانی باشد، در حالی که منطقی نیست کثرت عددی و قلّت نسبی، اساس تشخیص قاعده و استثنا، یا اصل و فرع قرار گیرد . شهید صدر با مفروض تلقّی کردن عدم تلازم میان حقیقت و اکثریت، در پی جست وجو ریشه تشیّع می باشد. فرضیه ایشان در این تحقیق، آن است که «شیعه و شیعه گری ریشه در دوران ۲۳ ساله رسالت دارد.» با توجه به حقیقت مذکور، مسئله شیعه و تشیّع در پاسخ به دو پرسش ذیل در دو فصل مجزّا مورد بررسی قرار می گیرد: ۱٫ تشیّع چگونه تولّد یافت؟ ۲٫ شیعه چگونه به وجود آمد؟

استاد

• مهدی زندیه

  همکار آموزشی و مدیر گروه موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا علیه السلام

دانش آموخته