چکیده

در جامعه علمی جهان، علم سیاست از جمله علومی است که کنشگران آن نقش مهم در شناسایی خط‌مشی‌ها، اتخاذ تصمیم‌ها و حرکت برای نیل به آینده مطلوب کشورها دارند. دستیابی به آینده مطلوب یکی از اساسی ترین آرمان های عالمان علم سیاست است. سوق دادن جامعه از وضع موجود به وضع مطلوب یکی از مهم ترین دلمشغولی های سیاست پژوهان و سیاستگذاران بوده است. آینده‌پژوهی با نگاه آگاهانه، دقیق و با استفاده از روشها و تکنیک‌های خود به ارائه راهکارهایی پیرامون مواجهه و مدیریت تغییرات و تحولات و ایجاد یک چشم انداز جامع و عملی از مطالعات سیاسی می‌پردازد. بنابراین شناخت تغییرات و تحولات در عرصه مطالعات سیاسی، تصمیم گیران و سیاستمداران را نسبت به تصمیم‌گیری، سیاستگذاری و برنامه ریزی دقیق‌تر یاری می‌نماید و آنها را برای مواجهه فعالانه‌تر با چالش‌های پیش روی آگاه می‌سازد. در پژوهش پیش رو با استفاده از چارچوب ترابط بین علوم، کاربرد آینده پژوهی در مطالعات سیاسی را در حوزه های مختلف آن نشان دادیم. ارتباط این دو به صورت تعاملی می‌باشد و هر دو حوزه بر یکدیگر تأثیرگذارند. در پژوهش پیش رو ما کاربرد آینده‌پژوهی در مطالعات سیاسی با گرایش مباحث نظری و اندیشه‌ای و جامعه‌شناسی سیاسی و گرایش روابط بین‌الملل نشان داده‌ایم. در مباحث نظری و اندیشه‌ای ضرورت تصویرپردازی به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌ها و رویکردهای آینده‌پژوهی در حوزه علوم سیاسی به منزله گامی مهم در دستیابی به آینده مطلوب مطرح می‌باشد. آینده پژوهی با رویکرد تصویرپرداز خود سازگاری و پیوند عمیقی با یوتوپیای(جامعه مطلوب) اندیشه سیاسی دارد. در جامعه‌شناسی سیاسی نشان خواهیم داد که در بیشترِ فعالیتهای آیندهپژوهانه، صبغهجامعهشناسانه وجود دارد، چراکه عمدۀ تحولات در بستر جامعه شکل میگیرد. تکنیک ها و روش‌های آینده پژوهی می تواند ابزاری در دست جامعه شناسان باشد تا بتوانند مسیر تحولات و تغییرات اجتماعی را به درستی رصد کنند. در حوزه مباحث روابط بین‌الملل به این مطلب پرداخته ایم که با افزایش تغییرات و دگرگونی ها در سده های اخیر و ظهور مسائل جدید در عرصه جهانی، اتکا به روشهای آینده پژوهی رو به فزونی گشته است. کلیدواژگان: آینده‌پژوهی، آینده‌نگاری، علم سیاست، یوتوپیا، روند، سناریو، روابط بین‌الملل.

دانش آموخته

• سید حسین میرخلیلی

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمدرحیم عیوضی

  عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)