چکیده

تحقّق " إرسال رسل" و " إنزال کتب" و "بعثت پیامبران" از سوی خدای حکیم ،امری بدیهی و متواتر و از ضروریّات ادیان آسمانی است.سؤال اصلی در پژوهش حاضر این است: پیامبران الهی برای تحصیل کدام هدف مبعوث شده اند؟ در پاسخ به سؤال مذکور،سه رویکرد عمده و متمایز مطرح و قابل ارزیابی است:یک-رویکرد آخرت گرا دو-رویکرد دنیا گرا سه-رویکرد جامعیّت گرا.در رویکرد اول،فرضیّه هایی بررسی می شود که هدف بعثت را صرفاً سعادت معنوی و اخلاقی و اخروی می شمارد.این رویکرد؛از نظر روشی انحصارگرایانه و تک بعدی است.در رویکرد دوم،فرضیّه هایی بررسی می شود که هدف بعثت را صرفاً عدالت اجتماعی و رفاه مادّی وسعادت دنیوی می شمارد.این رویکرد نیز از منظر روشی انحصارگرا است.در رویکرد سوم،فرضیّه هایی بررسی می شود که هدف بعثت را گسترده و شامل می شمارد و در هیچ یک از ساحت های مذکور،منحصر نمی کند.این رویکرد؛از منظر روش شناختی کثرت گرا و چند بعدی است.ظاهراً برخی از نو اندیشان مسلمان،رویکرد اوّل و برخی از فیلسوفان اسلام رویکرد دوم را پذیرفته اند.امّا عموم اندیشمندان و عالمان اسلامی گرایش به رویکرد سوم دارند.در این پژوهش بعد از نقد و بررسی ادلّه این نتیجه بدست می آید که رویکرد جامعیّت گرا،درست و قابل دفاع است.ولی از آنجا که تقریرهای گوناگون و بسیار متعارضی برای جامعیت گرایی بیان شده است؛تفسیر خاصّی از این رویکرد عرضه می شود تا هیچ تنافی و تعارضی با نقش حسّ و تجربه و عقل در زندگی اجتماعی نداشته باشد.هر چند بی تردید،اصالت با آبادانی آخرت است و سعادت دنیا هدف نهایی نیست.لکن برای رسیدن به غایت اصلی ؛ راهی جز اصلاح امور دنیوی وجود ندارد.و بنابر همین نکته؛تحقّق اهداف بعثت به معنی حضور واقعی و فعّال دین در تمامی عرصه های اجتماعی و طرد و نفی سکولاریسم است.پس با آن که هدف نهایی بعثت پیامبران آسمانی،تحصیل سعادت معنوی و اخروی است امّا برای آن که بتوانند مقدّمات و زمینه های سعادت معنوی و آن جهانی را برای مردم تأمین کنند؛ افزون بر انسان سازی؛به جامعه سازی نیز می پردازند و این جهان مادّی و زندگی دنیوی را نیز بر اساس قوانین و ارزش های الهی سامان می دهند و عدالت را در ساحت های گوناگون اجتماع اقامه می کنند. واژه های کلیدی:هدف بعثت – رسالت – نبوّت - سکولاریسم- جامعیّت اسلام.

دانش آموخته

• محمد خردمند

استاد راهنما

• عبدالحسین خسروپناه

  استاد حوزه و دانشگاه / رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

استاد مشاور

• علی شیروانی

  عضو هیات علمی و دانشیار گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه