چکیده

قبل از ظهور اسلام، جامعه عرب جاهلی دارای ویژگیهای خاصی بود که با بعثت پیامبر اسلام دچار دگرگونی شد. جامعه قبیله‌ای شبه جزیره عربستان با علنی شدن اسلام دچار چند گانگی شد. عده‌ای به خاطر منابع خود به سختی با آیین جدید به مخالفت برخاستند؛ ولی قبایل و خاندانی هم با مسلمانان هم پیمان شدند و از آنها حمایت کردند. یکی از این قبایل، خزاعه بود که قبل از قریش سالها مسئولیت مهمی را در مکه بر عهده داشت. خزاعه قبیله بزرگی بود که در صلح حدیبیه هم پیمان پیامبر شد و بزرگ آنان بدیل بن ورقا در فتح مکه مسلمان شد. در این میان پسران بدیل از جمله عبدالله از مهاجران بودند. عبدالله کسی بود که در غزوه‌هایی چون حنین و... شرکت جست و پس از رحلت پیامبر در زمان خلفای سه گانه در مشرق یعنی ایران فعالیت زیادی داشت و در فتح همدان و اصفهان فرماندهی بخشی از سپاه اعراب را بر عهده داشت. عبدالله بن بدیل که مردی دلاور بود و دارای جایگاه ویژه در قبیله اش بود، طرفدار حق بود. وی هنگامی که سیاست دنیامداری عثمان و برتری قومی وی را دید، رهبری مخالفان - معروف به مصریان - را بر عهده گرفت و با قتل عثمان با امام علی بیعت کرد و همراه با حضرت در جنگ‌های جمل و صفین با ناکثین و قاسطین به مبارزه برخاست. عبدالله بن بدیل که از بزرگان خزاعه بود فرماندهی بخشی از سپاه را در جنگ جمل بر عهده داشت. امام و یارانش توانستند اصحاب جمل را شکست دهند. پس از آن معاویه، حاکم عثمان در شام از فرمان امام علی سرباز زد و از حکومت شام کناره گیری نکرد و سپاهی گرد آورد و به سوی کوفه رهسپار شد و در صفین اردو زد. از آن سو، امام علی هم همراه یاران و سپاهیان کوفی اش به سمت صفین حرکت کرد که فرماندهان آن بزرگانی چون عمار یاسر، مالک اشتر و عبدالله بن بدیل و... بودند. عبدالله بنن بدیل که فرماندهی جناح راست را بر عهده داشت با یورش بر قلب سپاه شام توانست تا نزدیک جایگاه معاویه پیش برود و خود را به وی برساند؛ ولی نتوانست به معاویه دست یابد. سرانجام در محاصره سپاه شام گرفتار شد و با یاران اندکش - صد یا دویست نفر - مردانه ایستادگی کرد. سرانجام مالک اشتر به فرمان امام علی(ع)، به کمک آنها شتافت و آنها را از محاصره نجات داد. عبدالله بن بدیل اما بار دیگر به سمت جایگاه معاویه یورش برد تا به کار وی خاتمه دهد؛ ولی معاویه از یارانش خواست که عبدالله و یارانش را سنگ باران کنند بر اثر آن عبدالله و جنگاوران دیگر به شهادت رسیدند که سبب اندوه امام (ع) و سپاهیان کوفه شدند و از دیگر سو شادی سپاه شام را برانگیختند.

دانش آموخته

• مسلم ناصری

استاد راهنما

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران