چکیده

در این تحقیق نقش منافقین و رئیس آنها عبدالله بن ابی در تحولات تاریخ صدر اسلام در دوران حساس شکل گیری حکومت اسلامی در مدینه بررسی گردید. سؤال اصلی، از این قرار بود که عبدالله بن ابی و منافقین در تحولات تاریخ صدر اسلام چه نقشی داشته اند. در مسیر تحقیق فرضیه‌ای را مد نظر قرار دادیم که عبارت بود از منافقین و در رأس آنها عبدالله بن ابی همواره در تحولات تاریخی صدر اسلام نقشی منفی ایفا می نمودند. برای ارزیابی فرضیه تحقیق کوشیده شد تا ضمن بهره گیری از روش تحلیلی تاریخی، ابتدا تصویری اجمالی از جایگاه و وضعیت عبدالله بن ابی در شهر یثرب قبل از ورود پیامبر اسلام (ص) ترسیم شود و سپس نقش او و حامیانش ( منافقین) در وقایع پس از ورود پیامبر (ص) به مدینه و دوران شکل گیری حکومت اسلامی به گونه ای تحلیلی بررسی گردید. بر اساس یافته های تحقیق می توان نتایج ذیل را در باب نقش منافقین در تحولات صدر اسلام بیان نمود: ‎۱- به عنوان اولین نتیجه می توان گفت قبل از ورود پیامبر (ص) به مدینه دو قبیله اوس و خزرج تصمیم داشتند تا عبدالله بن ابی را به عنوان رهبر خود انتخاب نمایند، اما با ورود پیامبر (ص) به مدینه این قضیه منتفی گردید. ‎۲- دومین نتیجه، اینکه عبدالله بن ابی و منافقین از زمان ورود پیامبر(ص) به مدینه همواره ساز مختلف خود با پیامبر (ص) و مسلمانان را چه به طور مخفیانه و چه به طور آشکارا می نواختند. به عنوان مثال در غزوه احد به صورت علنی عبدالله بن ابی یک سوم سپاه اسلام، که هواداران وی بودند را جدا نموده و از شرکت در جنگ احد پرهیز داشتند. در هر یک از مباحث و وقایع تارخی که ما بررسی نمودیم این گروه و زعیم آنها به انحاء مختلف در پی ضربه زدن به اسلام و مسلمانان بودند. نکته مهمی که در تحقیق حاضر به آن دست یافتیم این بود که منافقین نتوانستند به اهداف خود نائل گردند چون با توجه به اتصالی که پیامبر (ص) با پروردگار از طریق وحی داشت، همواره از نقشه آنها آگاه می گشت و مانع محقق شدن نقشه‌ها و اهداف منافقسن می گردید.

دانش آموخته

• ابوذر کرم اللهی

استاد راهنما

• حسین مفتخری

  استاد گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام