چکیده

پژوهشی که در پیش رو دارید بدنبال آن است که نقش شیعیان را در ایجاد سلسله صفویان بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که آیاشیعیان در تشکیل این سلسله نقشی داشته اند؟ چگونه و چه گروهی از شیعیان؟ فرضیه ارایه شده این است که از آنجا که سلسله صفوی یک حکومت شیعی مذهب می باشد، قطعا شیعیان در شکل گیری آن نقش بسزایی داشته اند. در پاسخ تاریخ به این سوال، در این تحقیق سه فصل آورده شده است که به اختصار فصل اول عوامل دخیل در شکلگیری این سلسله را از نظر صاحب نظرانی چند بیان می کند. فصل دوم زمینه های مذهبی و تاریخی پیدایش سلسله صفویه و فصل سوم نیز تاریخچه شیعه و نقش آن را در ایجاد سلسله بررسی می کند. برآمد صفویان برآیند یک رشته تکاپوهای پی گیر سیاسی و مذهبی بوده که دست کم از زمان یورش مغولان و طی فرمانروایی ایلخانان، رفته رفته چهره ای آشکارتر بخود می گرفت، مهمترین ویژگی های این تکاپو های پی گیر، چهره نمودن جنبه های سیاسی مذهبی تشیع به ویژه تشیع اثنی عشری و تبدیل آنها و به عنوان گرایش اصلی مذهبی شیعی در ایران، گرایش های عمده ای مانند اسماعیلیه، بیشترین تکاپو را در ایران داشتند که این فعالیتها با یورش مغولان پایان یافت و آنان در هیتی دیگر به فعالیت های خویش ادامه دادند. این رویداد زمینه را برای تکاپوهای شیعیان اثنی عشری آماده ساخت و آنان با بهره برداری از اوضاع سیاسی و اجتماعی، طی یورش مغول و پس از آن رفته رفته بصورت نیرومند ترین گرایش مذهبی در ایران ظهور کردند و حتی در روزگار کشاکشهای تیمور توانستند گونه ای تکاپوی جدی با هواخواهی های ظاهری او از تشیع آغاز کنند. سرانجام از میان گرایش ها و جریان های گوناگون این دوران، طریییقت صفوی اردبیل و شیوخ آن توانستند از صورت یک نهضت صوفیانه به عنوان جریان نیرومند سیاسی اجتماعی ظهور کنند و حاکمیتی شیعی مذهب بهوجود آورند. واژگان کلیدی: تشیع، صفویه، تصوف.

دانش آموخته

• زهرا حسینی

استاد راهنما

• حسین ایزدی

  عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی