چکیده

دوره پهلوی اول (رضا شاه)، یکی از مهمترین اعصار در تمام ادوار تاریخ ایران محسوب می شود. رضا شاه که با حمایت و هدایت دولت انگلستان در اسفند ‎۱۲۹۹ با کودتا وارد عرصه قدرت سیاسی ایران شد، در سال ‎۱۳۰۴ش بر تخت سلطنت نشست، و در نهایت توسط دولت مذکوردر شهریور ‎۱۳۲۰ از قدرت خلع و برکنار شد. رضا شاه در این دوره بیست ساله، با تغییر و تحولات بسیار زیاد در ساختار سیاسی و اجتماعی، حکومت ایران را بصورت دیکتاتوری مطلق در آورد. در این عصر، نه تنها نابودی و تغییر آداب و رسوم و فرهنگ ملی مردم دنبال شد، بلکه مقدسات مورد احترام و عقاید و ایمان مذهبی مردم مسلمان نیز، مورد تهاجم و هتک حرمت قرار گرفت. مواردی چون: کشف حجاب، تغییر لباس مردان و زنان، تغییر قوانین قضایی و حقوقی، تغییر نظام آموزشی، جلوگیری از مجالس عزاداری و روضه خوانی امام حسین (ع) و سایر ائمه (ع) و ... از طرفی، علما و روحانیون متعهد و مبارز که همواره در طول تاریخ در مقابل حکام جائر و قدرت طلب ایستادگی و مقاومت می کردند، در این دوره نیز، علما و روحانیونی چون مدرس، حاج آقا نورالله اصفهانی، شیخ محمدتقی بافقی یزدی و ...، ساکت نبودند و در حد امکان در مقابل اقدامات ضد دینی و مذهبی رضا شاه، و همچنین خلاف قانونهای او که قوانین اساسی و شریعت اسلامی را زیرپا میگذاشت، ایستادگی و موضع‌گیری میکردند، و همواره بدنبال کاستی و محدود کردن قدرت او بودند. در این تحقیق و پژوهش به تحلیل و توضیح درباره این دوره و روحانیت مؤثر پرداخته شده است. سر فصل مندرجات این تحقیق، که چکیده آن را در سطور بالا ذکر کردیم، از اینقرار است: ‎۱- به منظور بررسی متغیر تحقیق (قدرت و سیاست رضا شاه) در دو فصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. فصل اول، تاریخچه پیدایش سلسله پهلوی، فصل دوم ساختار اجتماعی و سیاسی و اهم سیاستهای رضا شاه. ‎۲- فصل سوم، متغییر مستقل تحقیق (روحانیت) مورد علاقه قرار گرفته است. ‎۳- در این تحقیق به بحث و بررسی درباره چهار شخصیت روحانی سرشناس و مؤثر این دوره پرداخته شده است. شرح زندگانی، شخصیت علمی و مبارزاتی، آراء و افکار سیاسی و اهم مواضع سیاسی آیات عظام سید حسن مدرس، حاج آقا نورالله اصفهانی، شیخ محمدتقی بافقی یزدی و شیخ عبدالکریم حائری یزدی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. ‎۴- قیام گوهرشاد و نقش علما و روحانیون نیز در ادامه بحث شده است.

دانش آموخته

• حسین رمضانی پور

استاد راهنما

• سید رحیم ابوالحسنی

  دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران

استاد مشاور

• سید حسین فلاح زاده

  دانشیار گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام