چکیده

در جهان امروز، توسعه برای هر کشوری یک هدف است و توسعه سیاسی به معنای «افزایش ظرفیت و کارایی یک نظام سیاسی در حل و فصل تضادهای منافع فردی و جمعی، ترکیب مردمی بودن، آزادگی و تغییرات اساسی در یک جامعه»، یکی از مهمترین جنبه های توسعه به شمار می آید. در پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این سؤال هستیم که افکار عمومی در روند توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران، از چه جایگاهی برخوردار است؟ افکار عمومی به این معنا که «عموم مردم در مورد مسائل مهم جامعه خود چگونه می اندیشند؟»، یکی از تأثیرگذارترین مؤلفه ها در زمینه توسعه سیاسی و دارای نقش کارگزاری در تغییر ساختارهاست؛ زیرا مهمترین اصل در توسعه سیاسی، مشارکت مردمیست و این مشارکت بسته به این است که مردم در مورد این موضوع دیدگاهی مثبت و آگاهانه داشته باشند. ساختار اقتدارگرایی حاکم بر ایران طی سالیان متمادی، باعث ایجاد حس بدبینی نسبت به مشارکت سیاسی در افکار عمومی ایرانیان شده است. این بدبینی بعد از انقلاب اسلامی و بسترسازیهای مناسب آن طی یکسری فرآیندهای توسعه ای شامل: «انتخاب شکل جمهوری با محتوای اسلامی برای نظام، تدوین قانون اساسی متناسب با برنامه های توسعه ای و نیز هدف قراردادن توسعه سیاسی در برنامه های چهارگانه توسعه» تا اندازه زیادی برطرف شده و در شاخص هایی چون مشارکت سیاسی و مشروعیت، نظام توانسته تا اندازه مطلوبی افکار عمومی را با خود همراه سازد. اما در موارد تحزّب، قانونگرایی و پاسخگویی لازم است که تلاش بیشتری صورت پذیرد. بنابراین باید گفت افکار عمومی در فرآیندهای توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران هنوز جایگاه کاملاً مناسب خود را نیافته و این مسأله روند توسعه سیاسی در کشور را اندکی با کندی مواجه کرده است. سازوکارهای پیشنهادی پژوهش حاضر برای تقویت نقش و همراه سازی افکار عمومی با توسعه سیاسی کشور، ایجاد آگاهی مبتنی بر بصیرت و دشمن-شناسی، استفاده از الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بجای الگوی توسعه غربی و تقویت نقش مساجد، روحانیت و رسانه ها می باشد. واژگان کلیدی:افکار عمومی،توسعه سیاسی جمهوری اسلامی ایران.

دانش آموخته

• محدثه نظری

استاد راهنما

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• سید محمدعلی حسینی زاده

  استاديار دانشکده علوم اقتصادی و سياسی دانشگاه شهید بهشتی