چکیده

پژوهش حاضر به نقد و بررسی بیرونی داده های تاریخ طبری در خصوص ائمه معصومین(امیرالمومنین علی علیه السلام و امام حسن مجتبی علیه السلام) می پردازد که در این رساله سعی بر این است تا به این سوال پاسخ داده شود؛ که داده های تاریخ طبری درباره امیرالمومنین و امام حسن مجتبی علیه السلام از منظر فلسفه علم تاریخ از چه اعتباری برخوردار است؟ برای پاسخ به این سوال در فصل اول به بررسی چیستی و کیستی راوی (یعنی طبری) به عنوان روایتگر تاریخ پرداخته شده و ضمن بررسی زیست نامه وی و آثار علمی که در زمینه های مختلف از خود به یادگار گذاشته بررسی گرایشهای اعتقادی، فکری، جایگاه و پایگاه اجتماعی و سیاسی وی مورد توجه قرار گرفته است. در فصول بعدی رساله به جمع آوری تمام داده های طبری از راویان مختلف با رویکردها و در جایگاه های سیاسی و اجتماعی و در منزلت روایی متفاوت و بررسی و سند شناسی راویان آنها اختصاص یافته است. این بررسی نشان می دهد که ایشان تا حد امکان سعی در جمع نگاری داشته بدین معنا که تمام روایتهای موجود و مطرح را بیاورد و نقد داده ها را به مخاطب یا خواننده واگذار کند هر چند به قول معروف وجود مؤلف را نمی توان در اثر او نادیده گرفت که او داده های خام را در ذهن خویش رنگ می کند و بعد آن را به خواننده تحویل می دهد که طبری هم به عنوان یک مورخ یا مؤلف حتی در جمع آوری داده های خود بی تاثیر نبوده و رد پای ایشان را در این کار می توان دید به عبارت دیگر ایشان به عنوان یک مورخ خلیفه نگار با رویکرد یا دیدگاهی مثبت به سراغ روایاتی در خصوص امیرالمومنین علی علیه السلام به عنوان خلیفه ای پایبند به حکومت رفته و روایات متعادل تر یا موافق با دیدگاه شیعه را جمع آوری نموده است اما در خصوص امام حسن علیه السلام به عنوان خلیفه ایی غیر متعهد به امر حکومت و خلافت نگاه کرده و روایات ضعیف را از راویانی که از دیدگاه شیعه مطرودند یا مورد وثوق شیعه و حتی سنت نیستند آورده است. مفاهیم کلیدی: فلسفه انتقادی تاریخ، حقیقت، عینیت، واقعیت، روش شناسی تاریخی، محمد بن جریر طبری، نقد برونی.

دانش آموخته

• منصوره رضایی

استاد راهنما

• محسن الویری

  استاد و مدیر گروه تاریخ و تمدن دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محمدرضا جباری

  عضو هیات علمی گروه تاریخ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)