چکیده

سلفی‌گری یکی از مهم‌ترین تهدیدات داخلی جهان اسلام است که به‌ویژه نوع تکفیری آن، تاکنون خسارت‌ها و پیامدهای ناگوار بسیاری را برای جهان اسلام به‌همراه داشته است. از طرف دیگر، در سال‌های اخیر که جهان اسلام مراحل رشد اسلام‌گرایی و بیداری اسلامی را تجربه می‌کند، جریان سلفیه نیز بر فعالیت‌های خود افزوده است و می‌کوشد از فضای موجود بهره‌برداری کرده و جریان بیداری اسلامی را به نفع خود تصدیر کند، که متأسفانه چالش‏هایی را برای جهان اسلام ایجاد کرده است. در این میان جمهوری اسلامی ایران به‌سبب نقش آفرینی کلیدی و هدایتی در بیداری اسلامی از یک‌سو و وجود اندیشه شیعی از سوی دیگر، کانون اصلی حملات اعتقادی و سیاسی جریان‌های سلفی قرار گرفته است. آنچه این وضعیت را دشوار‌تر می‌کند، تلاش سلفیه برای ایجاد همگرایی با اهل‌سنت در مقابله با نفوذ و تعمیق استراتژی شیعه در جهان اسلام و نهایتاً هدایت بیداری اسلامی است. پژوهش حاضر برای پاسخ به این پرسش اصلی سامان یافته است که جریان سلفی تکفیری در چه ابعادی بر بیداری اسلامی تأثیرگذار بوده و راهبردها و راهکارهای جمهوری اسلامی ایران در کنترل و خروج از آن چیست؟ با استفاده از روش مکعب بحران و نظریه پخش، اثبات شده است که سلفی‏گری تکفیری در جهان اسلام بحران ایجاد کرده است و از طرف دیگر با توجه به فضای بیداری اسلامی و مقتضیات آن، توانسته است بر روند و سمت و سوی جریان بیداری اسلامی نیز تأثیرگذار باشد. با این حال جمهوری اسلامی ایران در صورت استفاده هدفمند و هدایت شده از ظرفیت‏های خود می‏تواند در برابر این جریان مقاومت و مقابله کند. شش راهبرد کلان برای مقابله با جریان سلفیه تکفیری قابل طرح است: «هماهنگی و همسویی کلیه فعالیت‌های مرتبط با سلفیه»، «شناسایی ظرفیت‌ها و فعالیت‌های سلفیه در جهان اسلام»، «تبیین مرزهای سلفیه تکفیری و اهل سنت»، «تبیین ماهیت جریان‌های سلفی و خطرات آنها»، «مقابله با شیعه‌هراسی و شیعه‌ستیزی» که خود به دو راهبرد فرعی «معرفی و ترویج شیعه اعتدالی» و «مقابله با جریان‌های افراطی شیعه سنی ستیز» تقسیم شده است و «تقریب میان مذاهب اسلامی». در ذیل هر یک از راهبردها نیز راهکارهایی برای نیل به راهبردها وجود دارد که در مجموع عبارتند از : «تشکیل ستاد سلفیه»، «تشکیل دفتر مطالعات استراتژیک سلفیه»، «تهیه منشور مرزهای میان سلفیه و اهل سنت»، «تبین تاریخ و تبارشناسی و کارنامه سلفیه»، «نقد عالمانه مبانی و اعتقادات سلفیه و پاسخ به شبهات»، «مدیریت اطلاعات و اخبار»، «تشکیل شورای عالی گسترش معارف شیعه»، «تأسیس شبکه جهانی اهل بیت:»، «تشکیل سمن‏های مشترک با صوفیه و بریلوی‏ها»، تأسیس کرسی‏های شیعه شناسی در مراکز مهم علمی»، «معرفی معارف شیعی به صورت ایجابی»، «استفاده از غیر شیعیان برای دفاع از شیعه»، «تدوین قوانین و تبیین مرزهای میان شیعه اعتدالی و شیعه افراطی»، «تأکید بر شعور تا شور در تبلیغات شیعی»، «تعریف پروژه‏های تحقیقاتی آسیب‏شناسی تقریب»، «ارتباط سازمان دهی شده با علمای اسلامی» و برگزاری اجلاس‏های هدفمند.

دانش آموخته

• سید مهدی علیزاده موسوی

  اینجانب سید مهدی علیزاده موسوی، در شهر قم در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمدم. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در قم گذراندم و پس از سیکل در سال ۱۳۶۲ به حوزه علمیه قم وارد شدم و در مدرسه مبارکه رضویه مقدمات را گذراندم. همزمان با تحصیل در حوزه علمیه دروس دبیرستان و سپس دانشگاه را

استاد راهنما

• محمد ستوده آرانی

  دانشیار گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام معاون آموزش و فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• محسن قمی

  دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس خبرگان رهبری، هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی و ...