چکیده

این پژوهش با عنوان مواضع علما نسبت به حمله مغول به ایران مطرح شده است. سؤال اصلی پژوهش مواضع علما در باره حمله مغول به ایران چه بود؟ می باشد و فرضیه‌ای که در پاسخ به این سؤال بیان شده است این می باشد مواضع علما درباره حمله مغول به چند دسته تقسیم می شود: دسته‌ای قائل به دفاع مسلحانه بودند، دسته‌ای راه گریز در پیش گرفتند، دسته‌ای از حضور مغول برای تسویه حسابهای شخصی و فرقه‌ای استفاد کردند، دسته‌ای قائل به همکاری با مغولان در جهت استفاده از حاکمیت آنها برای ترویج مذهب خود بودند. همه این مواضع نشات گرفته از اندیشه‌هایی بود که برای خروج از بحران پیش آمده (حمله مغول) اتخاذ و در پیش گرفته شده بود. جهت رسیدن به این فرضیه ابتدا مقدمه‌ای را مطرح می کند بعد از آن به بخش اول که مربوط به چارچوب نظری است و در آن تئوری بحران را مطرح کرده است، می پردازد. در بخش دوم به خوارزمشاهیان و یورش مغول پرداخته و در آن اوضاع داخلی حکومت خوارزمشاهیان در آستانه یورش مغول به ایران، چگونگی تهاجم مغولان و علل آنرا در سه فصل بررسی کرده است. در بخش سوم نیز مواضع علما را درباره حمله مغول به ایران در پنج فصل مورد بررسی قرار داده است و با توجه به اینکه این بخش مهمترین و اصلی ترین بخش پژوهش حاضر به حساب می آید لذا پرداختن به هر کدام از مواضع علما از ضروریات این پژوهش به حساب می آید. بنابراین هر کدام از فصلهای بخش سوم را به بررسی موضع گیری یک دسته از علما اختصاص داده است که مواضع شان متفاوت از هم بوده است. در فصل اول علمایی را که راه فرار را در پیش گرفتند، فصل سوم موضع گیری علمایی را که تسلیم مغول شدند، فصل چهارم موضع گیری علمایی را که از فرصت به دست آمده برای تسویه حساب های شخصی و فرقه‌ای استفاده کردند و در فصل پنجم موضع گیری علمایی را که با مغولان همکاری نمودند را بررسی می کند. و در خاتمه نتیجه گیری است که چگونگی اثبات فرضیه را بیان می کند و پس از آن فهرست منابع و مأخذ پژوهش را آورده است.

دانش آموخته

• طاهره صادقی

استاد راهنما

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

استاد مشاور

• غلامرضا بهروزی لک

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام