چکیده

این پژوهش با هدف جوابگویی به علت تغییر مواضع اسماعیلیان در برابر مغولان مسیری جدید که به جرأت میتوان گفت کمتر کتابی، مقاله ای، و پایان نامه‌ای به آن پرداخته است را میپیماید و در صدد جوابگویی به این سؤال برآمده است که سیر تغییر مواضع اسماعیلیان در برابر مغولان چگونه بوده است؟ و فرضیه ای که مدنظر قرار گرفته است با توجه به شرایط سیاسی - اجتماعی و اقتصادی موجود مواضع اسماعیلیان در برابر مغولان دچار تغییر شده است. این پژوهش دارای سه فصل میباشد؛ فصل اول: نگرشی بر آغاز تشکیل نهضت اسماعیلیه که در مورد اینکه نهضت اسماعیلی چگونه آغاز و چگونه شروع به کار کرد. فصل دوم: چگونگی اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی اسماعیلیان قبل از مغول مد نظر قرار گرفته است که در این فصل بیشتر سیر تاریخی حضور اسماعیلیان مد نظر می باشد. فصل سوم: شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اسماعیلیان در عصر مغول چگونه بوده است و تأثیر آن بر مواضع اسماعیلیان بررسی گردیده و در مورد سه امام اسماعیلی همزمان با مغولان جداگانه در این فصل بحث و بررسی شده است. و مواضع آنها با توجه به سه شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی موجود بررسی شده است. و در آخر نتیجه گیری علت تغییر اصلی مواضع اسماعیلیان در دو علت درونی و برونی بیان شده که علت بیرونی در حد آشنایی خوانندگان ذکر شده که اهل تسنن دشمن شماره یک و مغولان دشمن شماره دو و شیعیان اثنی عشری دشمنان شماره سه این گروه به شمار آمده است که سرانجام دشمن شماره اول پایه‌ها را سست کرد و دومی حکومت را سرنگون کرد و سومی برنده نهایی شد. ولی علت اصلی درونی بیان شده که اختلافات طبقات بالا و پایین جامعه اسماعیلی باید جستجو کرد، اشراف و مالکان به منظور حفظ موقع و مقام خویش بعلت اجبار خواستار اطاعت از مغول بودند و تحت تأثیر عوامل بیگانه مقیم دربار راه سازش را مؤثر مییافتند. ولی طبقه پایین و مردم عادی خواستار جهاد با بیگانه و حفظ دژها و اعتقادات خود بودند این تضاد و تفرقه که جامعه اسماعیلی را در راه دودستگی و نفاق سوق میداد تا آخرین لحظات عمر آن ادامه یافت و از جمله مؤثرترین عوامل سقوط دژها بود.

دانش آموخته

• آزاده دقیق مهابادی

استاد راهنما

• وهاب ولی

  دكتر ولی از محققان كتب تاریخی و ادبی تركیه و منطقه قفقاز است كه آثاری چون " ادیا جهان باستان گ (سه جلد) تاریخ عثمانی، نگاهی به روند نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسی در تركیه، قفقاز و سیاست امپراتوری عثمانی و ده ها مقاله و تالیف دیگر را در كارنامه دارد.