چکیده

منطقه خاورمیانه به دلیل دارا بودن موقعیت خاص ژئواستراتژیك، ژئوپلتیك و ژئواكونومیك و همچنین به دلیل سرشار بودن از منابع مهم انرژی از جمله نفت و گاز، همواره مورد توجه و طمع‌ورزی قدرت‌های بزرگ فرامنطقه‌ای بوده است كه این مسئله، امنیت این منطقه را با پیچیدگی‌ها و محدودیت‌ها و خطرات فراوانی مواجه ساخته است. از طرفی تنازعات و كشمكش‌های میان كشورهای مسلمان منطقه نیز ـ علی‌رغم آموزه‌های دین مبین اسلام مبنی بر صلح و آرامش و امنیت ـ به این مسئله دامن زده و امنیت این منطقه را با خطر جدی مواجه ساخته است. بنابراین در این رساله سعی شده است تا با بررسی اهمیت و ویژگی‌های منطقه خاورمیانه و متغیرهای مؤثر بر امنیت منطقه و علل و عوامل تنازعات میان كشورهای منطقه از جمله متغیرهای درون منطقه‌ای و برون منطقه‌ای، با نگاهی مثبت بر تقویت زمینه‌های مشترك میان كشورهای منطقه و فرصت‌های همكاری و همگرایی تأكید شود و با ایجاد شرایط و زمینه‌های لازم و تأكید بر روش منطقه‌گرایی نوین به دنبال ایجاد اتحادیه سیاسی ـ امنیتی منطقه‌ای بود، كه برای تحقق این مسئله پیشنهاد شد كه از طریق اعتمادسازی و تنش‌زدایی، سطح تعاملات درون منطقه‌ای افزایش یافته و با تحقق یك همگرایی واقعی و تشكیل اتحادیه سیاسی ـ امنیتی منطقه‌ای بدون دخالت و نفوذ قدرت‌های بزرگ، امنیت پایدار را در منطقه خاورمیانه تأمین كرد. واژگان كلیدی: خاورمیانه، امنیت، منطقه، همگرایی منطقه‌ای، منطقه‌گرایی نوین.

دانش آموخته

• سید احمد رزاقی موسوی

استاد راهنما

• محمد ستوده آرانی

  دانشیار گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام معاون آموزش و فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• علی شیرخانی

  عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد قم