چکیده

جمهوری اسلامی ایران، نظامی است كه بر پایه مبانی اسلامی و شیعی بنیان گذارده شده و از آن نظر كه دولتی اسلامی است، سیاست خارجی آن نیز بر اصول اسلامی مبتنی است. این اصول تعهداتی را بر عهده دیپلماسی ایران می نهد كه یك كشور غیر اسلامی در صحنه بین الملل مجبور به ایفای آن نیست. از سوی دیگر كشور ایران، كشوری است همچون دیگر دولتهای جهان و در عرصه سیاست خارجی دارای منافعی می باشد. بنابراین باید قوانین بین المللی را رعایت كرده و منافع ملی اش را تعقیب نماید. در این پژوهش برآنیم تا رابطه منافع ملی و مصالح اسلامی را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بررسی نماییم. برای پاسخ به این سؤال، از دیدگاه اسلامی كمك می گیریم. در دین مبین اسلام میان عقلانیت -به عنوان منبع تشخیص منافع ملی- و دین- به عنوان منبع تشریع مصالح اسلامی- تعارضی وجود ندارد. لذا میان مصالح اسلامی و منافع ملی نیز تعارض نیست، البته احتمال بروز تزاحم وجود دارد كه از طریق قاعده تقدیم اهم بر مهم حل می گردد. در تشریح رابطه منافع ملی و مصالح اسلامی نگارنده پس از بررسی هر یك از این موارد و مصادیق و مؤلفه های آن ها و همچنین جایگاه هر یك در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، به طرح نظریات موجود در این زمینه پرداخته و بدین نتیجه رسیده كه بهترین راه ایجاد رابطه میان منافع ملی و مصالح اسلامی، بدون كنار گذاشتن یكی از آنها، عمل بر اساس قاعده تزاحم و تقدیم اهمّ بر مهم است. واژگان كلیدی: مصلحت؛ مصالح اسلامی؛ منافع ملی؛ سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.

دانش آموخته

• سکینه نامدارکندهلانی

استاد راهنما

• محمد ستوده آرانی

  دانشیار گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام معاون آموزش و فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی