چکیده

مسأله‌ای که در این پژوهش به آن پرداخته میشود، چیستی و چرایی مناسبات شیعیان امامی با دستگاه حاکمه سلجوقی است. یعنی ضمن توصیف مناسبات در زمینه های مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، به تحلیل و علت یابی این مناسبان پرداخته می شود و در واقع اثبات این فرضیه که هدف شیعیان امامی از نفوذ در دستگاه حاکمه سلجوقی، ایجاد تحول و ایفای نقش مؤثر در تصمیم گیریهای کلان حکومتی بوده است. شیعه به عنوان یکی از عناصر مهم و تاریخ ساز در تاریخ ایران محسوب می شود. هر چند که تا زمان تشکیل دولت شیعی مذهب صفوی، حکومت‌های متشکل در ایران، حامی تسنن بودند و اکثریت ایرانیان را اهل سنت تشکیل میدادند ولی شیعیان از همان آغاز ورود اسلام به ایران، در این سرزمین حضور داشتند و حضور هر چند کمرنگ خود را با تمام مخالفت‌ها حفظ کردند و در این میان شیعیان امامی با تکیه بر شیوه "تقیه" و "مصالحه" توانستند در تحکیم و گسترش مبانی فکری و عقیدتی خود موفق عمل کنند. در دوره سلجوقی نیز علیرغم حمایت حکومت از مذهب تسنن، شیعیان از فعالیت خود باز نماندند و در اجتماع و امور علمی و فرهنگی و سیاسی فعالیت گسترده‌ای داشتند. نخبگان سیاسی حاضر شیعه حاضر در دستگاه سلجوقی با دور اندیشی و درایت خود توانستند تحولاتی را در جامعه به نفع تشیع ایجاد کنند و در راستای اعتلای تشیع گام بردارند و یا حداقل در مقابل شدت عمل حامیان تسنن حکم صافی را داشته باشند.

دانش آموخته

• نفیسه مجاهدی

استاد راهنما

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

استاد مشاور

• کریم خان محمدی

  استاد گروه مطالعات فرهنگی و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام