چکیده

انقلاب اسلامی به سبب ماهیت دینی و معنوی خود و با طرح شعارهایی از قبیل ظلم ستیزی و عدالت طلبی، توانست درحوزه‌های وسیعی از مناطق آسیا، آفریقا و آمریكای لاتین نفوذ نماید و جایگاه رفیعی را در میان ملت‌ها و تفكرات آنها بدست آورد. با گسترش ابعاد این انقلاب، پژوهش‌های فراوانی در زمینه‌های مختلف آن صورت گرفت. در این میان موضوع تأثیرات و بازتاب انقلاب اسلامی و مطالعات مقایسه‌ای آن، كمتر مورد كنكاش و واكاوی نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی قرار گرفته است. این پژوهش با رویكردی جدید سعی دارد تأثیرات انقلاب اسلامی را در دو كشور مهم از دو منطقه مختلف شمال و غرب آفریقا، با این سؤال اصلی كه چه تمایزی میان تأثیرات انقلاب اسلامی بر كشورهای سودان ونیجریه وجود دارد، مورد بررسی و مقایسه تطبیقی قرار دهد.این تحقیق براین فرضیه مبتنی است که انقلاب اسلامی، حوزه‌های سیاسی و نهادهای نظام سیاسی کشور سودان را بیشتر تحت تاثیر خود قرارداده است،در حالیکه در کشور نیجریه این تاثیر‌گذاری، بیشتر، فرهنگی ، دینی ودرقلمرو کارویژه های نظام سیاسی بوده است. در این مطالعه مشخص گردید که نظام سیاسی سودان وکارویژه‌های آن به جهت تقویت جریان اسلام گرایی در لایه های مختلف جامعه مسلمانان اعم از توده های مختلف مردم مسلمان ،اقشار تحصیل کرده و دانشگاهی، روشنفکران و نخبگان و حتی نظامیان، از ارزشهای سیاسی و اجتماعی انقلاب اسلامی مانند؛ احیای هویت اسلامی، استکبارستیزی، عدالت طلبی و ظلم‌ستیزی، تاثیر‌پذیری ملموس تر و گسترده تری داشته است واین درحالی است که این کشوردر برابر تاثیرات ارزشهای مذهبی و عناصر شیعی ـ فقهی انقلاب اسلامی حساسیت نشان داده است . همچنین بیان شد که حکومت نیجریه‌، با وجود تاثیرات زیادی که از جانب اسلام گرایان متاثر از انقلاب اسلامی پذیرفت، اما هیچگاه ساختار سکولار آن دستخوش تغییر اساسی نگردید. این در حالی است که تاثیر‌گذاری ارزشهای مذهبی و عناصر شیعی انقلاب اسلامی بر جامعه مسلمانان نیجریه، گسترده‌تر و عمیق‌تر از جامعه مسلمانان سودان بوده است. واژه های كلیدی: انقلاب، انقلاب اسلامی، تأثیر انقلاب اسلامی، اسلام سیاسی، نظام سیاسی، سودان، ‌نیجریه.

دانش آموخته

• محمد ابراهیم ظرافتی

استاد راهنما

• محمد ستوده آرانی

  دانشیار گروه مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام معاون آموزش و فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

استاد مشاور

• مصطفی ملکوتیان