چکیده

تاریخ واژه ای است دارای معانی متعدد که ه تناسب معنا هر کدام به رشته‌های مختلف وابسته به دانش کلی تاریخ مربوط می گردند. ‎۱- مجموعه حوادثی که در طول زمانهای پیشین بر بشر گذشته است و موضوع علم تاریخ می باشد. ‎۲- معرفت شناسی علم تاریخ و آنچه مورخان انجام میدهند که به آن فلسفه نفدی، تحلیلی یا فلسفه تاریخ گفته می شود. ‎۳- به مجموع تاریخ نظر داشته، آهنگ و قوانین کلی که بر مجموع تاریخ حاکم ست را به دست می آورد، و از آن تعبیر به فلسفه نظری تاریخ می شود. این تحقیق بر آن است دیدگاه امام خمینی را درباره فلسفه نظری و فلسفه تحلیلی تاریخ مورد بررسی قرار دهد. لذا پرسش اصلی پایان نامه این است که: دیدگاه امام خمینی درباره فلسفه تاریخ چیست؟ برای نیل به این مهم مراحل زیر در این تحقیق طی شده است: بعد از فصل مقدماتی در فصل اول با عنوان مفاهیم و چارچوب نظری بعد از تعریف مفاهیم در بخش اول این فصل، در بخش دوم که به چارچوب نظری اختصاص داده شده است سعی شده با آوردن سابقه تاریخی و دیدگاههای کلی که در حوزه های فلسفه نظری و فلسفه تحلیلی تاریخ وجود دارد جایگاه دیدگاه امام خمینی را - چنانچه در فصلهای بعدی می آید - مشخص سازد. فصل دوم نیز در دو بخش تنظیم شده است که بخش اول آن با عنوان فلسفه نظری تاریخ از دیدگاه امام خمینی بعد از طرح سؤالات اساسی که در فلسفه نظری تاریخ مطرح است، با استفاده از دیدگاه‌های شهید مطهری و شهید صدر، دیدگاه امام خمینی در این باره توضیح و شرح داده شده است. در بخش بعدی نیز با عنوان فلسفه تحلیلی تاریخ از دیدگاه امام خمینی با طرح سؤالات اساسی مطرح در فلسفه تحلیلی تاریخ، تاریخنگری امام خمینی نسبت به فلسفه علم تاریخ را مورد بررسی قرار میدهد. فصل سوم نیز به عنوان تکمله ای بر دو بخش فصل پیشین است که با عنوان فلسفه تاریخ در تحلیل های تاریخی امام خمینی به بیان و شرح بیشتر دیدگاه‌های ایشان درباره فلسفه تاریخ از زاویه تحلیل های تاریخی ایشان جهت آگاهی بیشتر از روش و محدوده بحث های تاریخی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته آمده است. در نهایت، این تحقیق با این پاسخ به سوال اصلی خود که: امام خمینی تاریخ ضمن داشتن هویت مستقل دارای حرکتی استکمالی است، و جریانی از خدایی و به سوی خدایی دارد، که غایت آن رسیدن به کمال مطلق به لحاظ مادی و معنوی است؛ و مسیر حرکت تاریخ صحنه مبارزه دو گروه حق و باطل است که در نهایت غلبه با گروه حق می باشد. و عامل محرک تاریخ نیز فطرت کمال جوی انسانها است؛ و نیز این که معرفت تاریخی با بکارگیری روش های خاص امکان پذیر است و اثبات فرضیه‌های ارائه شده به پایان می رسد.

دانش آموخته

• منیره شریعت جو

استاد راهنما

• حسن حضرتی

  دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

استاد مشاور

• نجف لک زایی

  استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی