وقوع انقلاب اسلامی ایران در یکی از مناطق حساس ژئوپلیتیک جهان، سردمداران غرب را با پدیده ای نوین در صحنه ی جهانی روبرو ساخته است. پدیده ای که بنا به ماهیت و سرشت خود که همانا جوهره ی اصیل و والای اسلام می باشد، در هیچ یک از قالب ها و معیارهای متعارف سیاسی جهان نمی گنجد و از همین رو آگاهی و شناخت عمیق و گسترده ای در زمینه ها و ابعاد ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک و... طلب می کند. لدا در این پژوهش سعی نویسنده بر این است تا به انقلاب اسلامی ایران و پیامدهای آن برای غرب از زاویه ی تازه ای نگریسته شود و در بررسی علل نگرانی غرب از انقلاب اسلامی، جای پای مسائل ژئوپلیتیکی و ایدئولوژی را در چارچوب نظریات جدید ژئوپلیتیک بیاید و به ارزیابی نقش هر یک بپردازد. در این راستا سوال اصلی پژوهش این است: علل نگرانی غرب از انقلاب اسلامی در حوزه ژئوپلیتیک شیعه چیست؟ در پاسخ باید گفت: به نظر می رسد اهمیت ژئوپلیتیکی مناطق جغرافیایی شیعیان به علاوه ایدوئولوژی انقلاب تشیع به صورت بالقوه و بالفعل منافع غرب را در منطقه تهدید می کند و همین امر نگرانی غرب را بر انگیخته است. برای ارزیابی این فرضیه فصول ذیل طراحی شده است. در فصل اول پس از اشاره ای کوتاه به نظریات کلاسیک و جدید ژئوپلیتیک سعی شده به اهمیت عنصر مذهب به طور عام و عنصر تشیع به طور خاص به عنوان یک عامل موثر در ژئوپلیتیک تاکید شود. همچنین به نظریه ساختار- کارگزار و کاربرد آن در تحلیل عناصر نگرانی غرب از انقلاب اسلامی در حوزه ژئوپلیتیک شیعه اشاره می شود. در فصل دوم، بحث کارگزار( نقش ایدئولوژی تشیع در آگاهی و بینش کارگزاران انقلاب اسلامی و تاثیر آن در منطقه در قالب بحث صدور انقلاب و تهدید منافع غرب) مطرح می شود. در فصل سوم، بحث ساختار در سه سطح داخلی، منطقه ای و جهانی اما با محوریت بحث ژئوپلیتیک شیعه و پراکندگی جغرافیایی شیعیان و اهمیت آن مطرح می شود. شیعیان منطقه پس از انقلاب اسلامی هم به عنوان عنصر ژئوپلیتیک داخلی و هم خارجی منافع غرب را در منطقه تهدید می کنند و بدین ترتیب شیعیان یکی از پارامترهای مهم ساختار منطقه ای در تعیین معادلات سیاسی امنیتی منطقه خواهند بود. مساله ی دیگری که در این فصل مورد توجه قرار گرفته این است که ایران در راستای تحقق اهداف ایدئولوژیک خود ناگزیر است به واقعیتهای موجود در سه سطح ساختاری توجه نماید. در خاتمه، تاثیر انقلاب اسلامی بر دو عنصر ساختار و کارگزار در حوزه ژئوپلیتیک شیعه و تهدید منافع غرب در منطقه مورد توجه قرار می گیرد. همچنین در این فصل به این موضوع پرداخته می شود که موفقیت اسلام شیعی در ایفای نقش ایدئولوژی انقلاب اسلامی، تشیع را به عنوان مهمترین کارزار در سطح ژئوپلیتیک شیعه و حتی جهان اسلام مطرح کرده است. از طرفی انقلاب اسلامی ب مبنای اصول ایدئولوژیک، ایستارهای ضد استعماری، موقعیت منطقه ای و جغرافیایی، اهدافی را دنبال می کند از جمله گسترش اسلام ناب، استقرار عدالت جهانی، حمایت از مستضعفان جهان و... که این اهداف در چالشش با ساختار نظام بین الملل مورد نظر آمریکاست و همین امر نگرانی غرب از انقلاب اسلامی در منطقه را برانگیخته است.
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی